Το μυστικό της ευτυχίας, παρακαλώ;

Πώς το κάνουν μερικοί άνθρωποι και είναι πάντα χαρούμενοι;

Επιβεβαιωμένο: η επιδίωξη της ευτυχίας είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Άνθρωποι από κάθε γωνιά του πλανήτη αξιολογούν την ευτυχία ως πολύ πιο σημαντική από ό,τι το νόημα της ζωής, ο πλούτος, η επιτυχία ή το να πάει κάποιος στον Παράδεισο. Τουλάχιστον αυτό ανακάλυψαν σε μια μελέτη με 10.000 συμμετέχοντες από 48 διαφορετικές χώρες, οι ψυχολόγοι Ed Diener του Πανεπιστημίου του Ιλινόις και Shigehiro Oishi του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια. Όμως, τι είναι η ευτυχία;

Στο ερώτημα, οι περισσότεροι άνθρωποι παραδέχονται ότι η αληθινή ευτυχία είναι κάτι περισσότερο από ένα συνονθύλευμα έντονων, θετικών συναισθημάτων. Ακόμα καλύτερα περιγράφεται ως μια αίσθηση της «ειρήνης» ή «ευχαρίστηση». Ανεξάρτητα από το πώς ορίζεται για τον καθένα μας, η ευτυχία είναι εν μέρει συναισθηματική και διαρκεί περισσότερο από όσο μια έκρηξη ντοπαμίνης. Άρα είναι κάτι περισσότερο από συναισθηματική κατάσταση: η ευτυχία είναι επίσης διανοητική. Δηλαδή ευτυχία εκούσια και με στρατηγική, παρακαλώ. Άρα πώς το φτιάχνουμε το παζλ;

Έχουμε περιέργεια: Οι πραγματικά ευτυχισμένοι άνθρωποι φαίνεται να καταλαβαίνουν από διαίσθηση ότι ευτυχία δε σημαίνει το να κάνουμε μόνο τα πράγματα που μας αρέσουν. Απαιτεί, επίσης, την ανάπτυξη και την εμπλοκή σε περιπέτειες πέρα από τα όρια μέσα στα οποία νιώθουμε άνετα.
Με απλά λόγια, οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη περιέργεια, όπως λέει και η έρευνα του ψυχολόγου Todd Kashan. Ανακαλύπτουμε λοιπόν νέους κόσμους, αντί να κολλάμε στις ρουτίνες μας.

Παραβλέπουμε μερικές λεπτομέρειες: Ειδικά τις μέρες που έχουμε νευράκια. Για παράδειγμα, αντί να πιαστούμε από ένα ειρωνικό χαμογελάκι ή μια γκριμάτσα και να στήσουμε καβγά από το τίποτα, καλύτερα να κάνουμε πως δεν το είδαμε. Η πολλή προσοχή στη λεπτομέρεια μπορεί να επηρεάσει τις βασικές μας λειτουργίες, όπως αποδεικνύεται από την έρευνα της ψυχολόγου Kate Harkness του Πανεπιστημίου Queens, η οποία διαπιστώνει πως άνθρωποι σε καταθλιπτική διάθεση είναι πιο πιθανό να παρατηρήσουν ακόμα και τις πιο μικρές ή σύντομες αλλαγές στις εκφράσεις του προσώπου. Οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι παρουσιάζουν μια φυσική προστασία απέναντι στη ρουφήχτρα των αρνητικών συναισθημάτων. Δηλαδή αφήνουν μερικά πράγματα απλώς να περάσουν. Αν δεν έχουμε από φυσικού μας αυτήν την άμυνα, αυτό διορθώνεται με λίγη δουλειά. Στην τελική, τι είναι πιο σημαντικό; Μια γκριμάτσα ή η ευτυχία μας;

Χαιρόμαστε με τις επιτυχίες των άλλων: Ακούγεται σαν κανόνας για να υπάρξει μια καλή φιλία ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, όμως στην πραγματικότητα είναι κάτι παραπάνω. Η χαρά μας για την επιτυχία ενός φίλου μάς δίνει, έστω κι αν δεν το συνειδητοποιούμε, την ίδια αίσθηση όπως όταν κάνουμε μια καλή πράξη ή φιλανθρωπία. Χώρια που καταγράφεται στο υποσυνείδητο του άλλου ακόμα πιο γιγαντωμένη η θετική εμπειρία, και αν όντως ισχύει το «ό,τι κάνεις θα σου έρθει πίσω», τότε βάζουμε άλλο ένα λιθαράκι προς το καλό μας κάρμα. Επίσης είναι ευεργετικό και στην ερωτική σχέση, όπως υποστηρίζει έρευνα της ψυχολόγου Shelly Gable του πανεπιστημίου της Santa Barbara, αφού τα ζευγάρια που χαίρονται ο ένας με την επιτυχία του άλλου, χωρίζουν πιο σπάνια.

Αποκτούμε ψυχολογική ευελιξία: Οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι δεν κρύβονται από τα αρνητικά συναισθήματα. Ξέρουν ότι η ζωή είναι γεμάτη από απογοητεύσεις και αποτυχίες, οι οποίες όμως πρέπει να αντιμετωπιστούν μετωπικά. Έτσι, συχνά χρησιμοποιούν τα αρνητικά συναισθήματα (όπως το θυμό ή τις τύψεις) ως κίνητρο για να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους και να μπορέσουν να μεταπηδήσουν από τον πόνο στην ευχαρίστηση.

Ευκαιρίες για την ευέλικτη ανταπόκριση βρίσκονται παντού: αποτύχαμε στο τεστ και το κρύβουμε από τους γονείς μας. Το ομολογούμε όμως στην κολλητή, για να μας εμψυχώσει για την επόμενη φορά. Σε πιο δύσκολες περιπτώσεις, άνθρωποι που έχουν βιώσει ένα τραύμα, προτιμούν πολλές φορές να το κρύβουν από τους φίλους τους, όμως το μοιράζονται πιο άνετα με άλλους ανθρώπους που είχαν παρόμοια εμπειρία. Άρα είμαστε σε επαφή με το κακό συναίσθημα, το μοιραζόμαστε με όποιους χρειάζεται και το κάνουμε φύλλο και φτερό, μέχρι να βρούμε τον τρόπο να το φέρουμε τούμπα -ή έστω να ανακουφιστούμε.

Θυμόμαστε πως η ευτυχία δεν είναι αυτοσκοπός: Η μεγαλύτερη δυστυχία είναι να κυνηγάμε διαρκώς την ευτυχία, και να μη μας κάθεται. Και φυσικά δεν πρόκειται να την πιάσουμε, αν δεν την αναγνωρίσουμε σε μικρές στιγμές μέσα στην καθημερινότητά μας. Όπως λέει και ο Πασκάλ Μπρυκνέρ στο δοκίμιo Η Αέναη Ευφορία, «O παράδεισος είναι εδώ που βρίσκομαι».

Μαριανίνα Πατσα