Πραγματεία περί Εθελοδουλείας / De La Boétie Étienne

Αποφασίστε να μην υπηρετείτε πλέον και αμέσως είστε ελεύθεροι.

»Εκείνος που έτσι σας καταδυναστεύει έχει μόνο δύο μάτια, μόνο δύο χέρια, μόνο ένα σώμα, τίποτα παραπάνω από όσα διαθέτει και ο τελευταίος άνθρωπος ανάμεσα στους αμέτρητους που κατοικούν στις πόλεις σας. Στην πραγματικότητα δεν έχει τίποτα παραπάνω για να σας καταστρέψει, από την εξουσία που εσείς του απονείματε. Πού βρήκε αρκετά μάτια για να σας κατασκοπεύσει εάν δεν του τα δώσατε οι ίδιοι; Πώς μπορεί να έχει τόσα πολλά χέρια για να σας χτυπά, εάν δεν τα δανείστηκε από εσάς; Τα πόδια με τα οποία ποδοπατά τις πόλεις σας, πού τα βρήκε εάν δεν είναι τα δικά σας; Πώς έχει οποιαδήποτε εξουσία πάνω σας, εκτός μέσα από εσάς;

Πώς θα τολμούσε να σας επιτεθεί εάν δεν είχε τη συνεργασία σας; Τί θα μπορούσε να σας κάνει εάν εσείς οι ίδιοι δεν συνεργούσατε με τον κλέφτη που σας ρημάζει, εάν δεν ήσασταν συμμέτοχοι με τον εγκληματία που σας σκοτώνει, εάν εσείς οι ίδιοι δεν προδίδατε τους εαυτούς σας;

Σπέρνετε τα χωράφια σας ώστε να μπορεί να τα ρημάζει, φτιάχνετε κι επιπλώνετε τα σπίτια σας ώστε να του δίνετε αγαθά για να πλιατσικολογήσει. Ανατρέφετε τις κόρες σας ώστε να μπορεί να ικανοποιήσει την λαγνεία του. Μεγαλώνετε τα παιδιά σας ώστε να μπορεί να ασκήσει πάνω τους το μεγαλύτερο προνόμιο που ξέρει – να οδηγηθούν στις μάχες του, να πάνε στο σφαγείο, να γίνουν υπηρέτες της απληστίας του και όργανα της εκδίκησής του.

Ο Κύριος Μακιαβέλλι ή η Αποκάλυψη της ανθρώπινης Καρδιάς

Όταν, για μια εξέγερση, ο Μακιαβέλλι λέει απλώς: «Το βράδυ. ..» ή «Το πρωί... », το κάνει γιατί η εξέγερση είναι ήδη εκεί, δεν έχει χρόνο να πει περισσότερα. Του χρειάζεται να αποσυναρμολογήσει τον μηχανισμό της εξέγερσης (είναι ο πρώτος συγγραφέας των μαζών), να εξετάσει τα γρανάζια, να δει πως λειτουργούν οι καρδιές, πως είχαν λειτουργήσει έναν μήνα πριν για να φτάσουμε ως εδώ. Ήταν ένα χειμωνιάτικο βράδυ και ο αέρας λυσσομανούσε πάνω στο γείσο των σπιτιών της πόλης. Ή ήταν ένα πρωί μαγιάτικο με τις δόξες του, και στεναγμοί ή δόξες βρίσκονται σ' αυτές τις εξεγερμένες καρδιές. Η αυτοψία που κάνει είναι πολύ ακριβής για να του ξεφύγει ένα τέτοιο γεγονός. Ξέρει την αξία του κρύου, της ζέστης, του ανέμου, του ήλιου και της μυρωδιάς της πασχαλιάς για την ανθρώπινη καρδιά. Στην γωνία μιας ξηρής απαρίθμησης λογικών σκέψεων βάζει ξαφνικά, σε μια απ' αυτές, το ίχνος του ανέμου, της νύχτας, του ήλιου ή της πασχαλιάς. Τα ίχνη αυτά είναι μέσα του.

[...] Ξέρει την σημασία που δίνουμε στα πράγματα το πρωί και την σημασία που τους δίνουμε το βράδυ, τις επιπτώσεις του ανοιχτού ουρανού και του ήλιου στην πειθαρχία που κάνει έναν στρατό δυνατό, τις δυσκολίες που συναντά ο ενθουσιασμός μέσα στην παγωνιά· την αξία των αποφάσεων που παίρνονται νύχτα και, γενικότερα, την σημασία, για κάθε είδους πολιτική, της περισσότερης ή της λιγότερης ζέστης στα ευαίσθητα σημεία του σώματος, του περισσότερου ή λιγότερου φωτός στο σκηνικό του κόσμου.