Η τέχνη της αγάπης

Η ανώριμη αγάπη λέει «σ’ αγαπώ επειδή σε χρειάζομαι».

Η ώριμη αγάπη λέει «σε χρειάζομαι επειδή σ’ αγαπώ».

Είναι η αγάπη τέχνη; Αν είναι, χρειάζεται γνώση και προσπάθεια. Ή μήπως η αγάπη είναι ένα ευχάριστο συναίσθημα που κατά σύμπτωση το γνωρίζει κανείς, το «συναντά» αν είναι τυχερός; Αυτό το μικρό βιβλίο βασίζεται στην πρώτη αντίληψη, ενώ αναμφισβήτητα η πλειοψηφία των ανθρώπων πιστεύουν στη δεύτερη.

Αυτή η αντίληψη – ότι τίποτε δεν είναι πιο εύκολο από το ν' αγαπάς – εξακολουθεί να είναι η πιο διαδεδομένη παρά την αφθονία των αποδείξεων για το αντίθετο.
Σχεδόν καμία προσπάθεια, κανένα έργο δεν αρχίζει με τόσο μεγάλες ελπίδες και προσδοκίες όπως αρχίζει η αγάπη, κι ωστόσο τίποτε δεν αποτυχαίνει τόσο συχνά όσο αυτή. 

Αν αυτό συνέβαινε με οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα, οι άνθρωποι θα ήταν περισσότερο πρόθυμοι να εξετάσουν τους λόγους της αποτυχίας αυτής και να μάθουν πώς θα μπορούσαν να ενεργήσουν καλύτερα. Ή θα εγκατέλειπαν τη δραστηριότητα αυτή. Και αφού, στην περίπτωση της αγάπης, αυτό είναι αδύνατο, μόνο ένας δρόμος υπάρχει για το ξεπέρασμα της αποτυχίας: να εξετάσουμε τους λόγους της αποτυχίας αυτής και να προχωρήσουμε στην έρευνα της έννοιας της αγάπης.

Το πρώτο βήμα είναι να καταλάβουμε ότι η αγάπη είναι μια τέχνη, ακριβώς όπως μια τέχνη είναι και η ίδια η ζωή. Αν θέλουμε να μάθουμε πώς ν' αγαπάμε, πρέπει να προχωρήσουμε με τον ίδιο τρόπο που προχωρούμε όταν θέλουμε να μάθουμε μια οποιαδήποτε άλλη τέχνη, π.χ. μουσική, ζωγραφική, ξυλουργική ή την επιστήμη της ιατρικής και της μηχανικής.

Ο καθένας μας θέλει να αγαπηθεί, αλλά ελάχιστοι από εμάς πιστεύουμε στην ικανότητα μας να αγαπήσουμε. Ψάχνουμε ή και εφευρίσκουμε τρόπους για να προσελκύσουμε ο ένας τον άλλον, οι γυναίκες π.χ. με την ομορφιά τους και οι άντρες με την δύναμη ή τον πλούτο. Ο Fromm πιστεύει πως η αγάπη σήμερα έχει γίνει ένα καταναλωτικό προϊόν που ακολουθεί την μόδα ώστε να είναι πάντα ένα καλό προϊόν προς πώληση. Ακολουθεί την μόδα του γρήγορου σεξ στις μέρες μας, που σε μεγάλο βαθμό είναι μόνο μια ικανοποίηση βιολογικών αναγκών και η χαρά της πράξης χωρίς κανένα περαιτέρω συναίσθημα και φυσικά, χωρίς την συντριπτική δύναμη της αγάπης.

Στο βιβλίο, η αγάπη αντιμετωπίζεται σαν μια τέχνη και όπως στις άλλες τέχνες πρέπει να μάθουμε τους κανόνες και τις τεχνικές το ίδιο ισχύει και με την αγάπη. Βέβαια, αν και πολλοί είναι διατεθειμένοι να μάθουν μία τέχνη για το υλικό κέρδος, μοναχά λίγοι είναι διατεθειμένοι να κοπιάσουν για να μάθουν την τέχνη της αγάπης που μπορεί να ωφελήσει την ψυχή και την σκέψη τους.

Η βασική ανάγκη κάθε ανθρώπου είναι να ξεπεράσει την απομόνωση και τον εγωισμό του και να πετύχει την ένωση που θα τον ολοκληρώσει. Αν αυτό δεν επιτευχθεί, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ο άνθρωπος αναζητά άλλες λύσεις, όπως ο τζόγος, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, για να καλύψει την μοναξιά του.

Ο Fromm υποστηρίζει πως η άριστη γνώση της τέχνης της αγάπης φαίνεται σε μια σχέση που υπάρχει διαπροσωπική ένωση αλλά ο καθένας διατηρεί την δική του ταυτότητα. Είναι δηλαδή δύο άνθρωποι που γίνονται ένα, αλλά την ίδια στιγμή είναι δύο ξεχωριστές προσωπικότητες.

Για να λάβει κανείς την αγάπη θα πρέπει πρώτα να προσφέρει αγάπη και κατανόηση στον εαυτό του, να έχει το θάρρος να παρουσιάσει τον καλύτερο εαυτό του, να έχει την θέληση να αναπτύξει την προσωπικότητα του, να ξεπεράσει τις εξαρτήσεις του (εγωισμός, κτλ), τους φόβους και τις ανασφάλειές του.

Και φυσικά να αφήσει ελεύθερη τη ψυχή του να νιώσει πως αγαπάει και αγαπιέται.

Erich Fromm