«Χτύπα ξύλο»: Για γούρι ή από φόβο;

Ανήκει στις πιο γνωστές προλήψεις. Γενιές και γενιές μεγάλωσαν με αυτή τη φράση στο τσεπάκι. Το πασίγνωστο «χτύπα ξύλο» χρησιμοποιείται για να διώξει μακριά τη γρουσουζιά και να ξορκίσει οποιοδήποτε κακό. Και ενώ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες οι προληπτικοί άνθρωποι αρκούνται στο να ακουμπήσουν απλώς ένα ξύλο για γούρι, εμείς τρέχουμε να χτυπήσουμε ηχηρά όποιο ξύλινο κομοδίνο, τραπέζι, ντουλάπι ή ράφι βρούμε μπροστά μας.

Από πού προέρχεται αυτή η δεισιδαιμονία; Δες μερικές ερμηνείες από παλιότερες εποχές.

Ζητάω μια χάρη. Από την Ιρλανδία έως την Ινδία η μυθολογία μιλάει για τη λατρεία των δέντρων. Οι Κέλτες π.χ. είχαν την πεποίθηση ότι μέσα στα δέντρα κατοικούν πνεύματα με μαγικές δυνάμεις ή ακόμα και θεότητες. Χτυπώντας λοιπόν τον κορμό ενός δέντρου τρεις φορές πίστευαν ότι ξυπνούσαν το πνεύμα που κατοικούσε μέσα του. Αυτό που ήθελαν από το… αγουροξυπνημένο πνεύμα ήταν ή να πραγματοποιήσει μια ευχή τους ή να τους προστατέψει από κατάρες, βλασφημίες, τον φθόνο των κακών πνευμάτων και την οργή των θεών.

Κάνω φασαρία για να μην ακούσει το πνεύμα. Για τους Κέλτες λέγεται ακόμα ότι μερικές φορές χτυπούσαν ένα δέντρο και για έναν άλλο λόγο. Μόλις συνειδητοποιούσαν ότι είχαν καυχηθεί για κάτι καλό που συνέβαινε στη ζωή τους (π.χ. ότι το σπίτι τους ήταν πολύ ανθεκτικό και γερό ή η σοδειά τους πολύ πλούσια), έσπευδαν να χτυπήσουν ξύλο με θορυβώδη τρόπο, για να διώξουν κάθε κακόβουλο πνεύμα που τύχαινε να βρίσκεται εκεί κοντά. Όπως πίστευαν, τα μοχθηρά πνεύματα όταν ακούν κάποιον να παινεύεται για κάτι καλό, θέλουν να του το χαλάσουν.

Θέλω να ευχαριστήσω. Εκείνες τις εποχές ένας άλλος λόγος για να ακουμπήσει κάποιος τα χέρια του σε ένα δέντρο ήταν για να μη φανεί αχάριστος προς τις υπερφυσικές δυνάμεις – το άγγιγμα του ξύλου, όπως αναφέρεται, ήταν ένας κώδικας ευγνωμοσύνης που σήμαινε «έλαβα το δώρο σας και σας ευχαριστώ». Με τα χρόνια το άγγιγμα του δέντρου αντικαταστάθηκε από το χτύπημα του ξύλου, μια κίνηση που υποδήλωνε την αναγνώριση της καλής τύχης και την επιθυμία να διατηρηθεί αυτή η εύνοια.

Αρκεί να προλάβεις να το πεις έγκαιρα. Σύμφωνα με τη δοξασία των Άγγλων, δεν πειράζει αν βρίσκεσαι μακριά από ξύλινη επιφάνεια, όταν έρθει η μοιραία ώρα που πρέπει να χτυπήσεις ξύλο. Αρκεί την κατάλληλη στιγμή να πεις έγκαιρα τη φράση «χτύπα ξύλο».

Είσαι Βαλκάνιος; Χτύπα και το κεφάλι σου. Οι Βαλκάνιοι αποδεικνύονται επίσης πρακτικοί. Αν δεν υπάρχει ξύλο στην περιοχή, όταν έρχεται η κρίσιμη στιγμή χτυπούν εναλλακτικά… το κεφάλι τους. Αυτή η κίνηση είναι και ένα είδος αυτοσαρκασμού, που υπονοεί ότι δεν έχουν μυαλό, άρα το κεφάλι τους είναι ξύλινο και προσφέρεται για χτύπημα.

golden magazine