Ετσι κόβουμε μια κακή συνήθεια

Πως να κόψουμε μια κακή συνήθεια: Μήπως έφτασε η ώρα να σταματήσουμε να μασουλάμε άσκοπα, να πάψουμε να τρώμε τα νύχια μας ή να κόψουμε το άσχημο φαγητό;

Το να κολλάμε σε μια κακή συνήθεια δεν είναι μόνο θέμα θέλησης, οπότε μήπως καλύτερα να διαγράψουμε αυτή τη στιγμή τη δικαιολογία του «αδύναμου χαρακτήρα»; Το πραγματικό εμπόδιο για την αλλαγή στους περισσότερους ανθρώπους δεν είναι η έλλειψη αποφασιστικότητας. Είναι η έλλειψη κατανόησης του πώς λειτουργεί η συνήθεια.

Κατά τη διάρκεια του 1990, ερευνητές στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης κατέληξαν στο εξής: όλες οι συνήθειες αποτελούνται ουσιαστικά από τρία μέρη: τη ρουτίνα, την ανταμοιβή και το έναυσμα.

Οι ερευνητές ονόμασαν αυτό το μπελαλίδικο τρίο «βρόγχο της συνήθειας». Για όλους εμάς λοιπόν που έχουμε -τουλάχιστον- μια συνήθεια που αποφασίσαμε πως στ’ αλήθεια θέλουμε να ξεφορτωθούμε, ιδού το λυσάρι βήμα-βήμα.

1. ΕΝΤΟΠΙΖΟΥΜΕ ΤΗ ΡΟΥΤΙΝΑ: Τι είναι αυτό που μας δένει με μια συγκεκριμένη πράξη; Για παράδειγμα, γιατί θέλουμε οπωσδήποτε κάθε απόγευμα με τον καφέ και μια φέτα κέικ; Είναι η πείνα; Μήπως η βαρεμάρα; Πέφτει το ζάχαρο ή έχουμε συνδυάσει τον καφέ με το κέικ στο μυαλό μας ως «ευχάριστο διάλειμμα» πριν συνεχίσουμε τις υπόλοιπες δουλειές της ημέρας; Και τελικά ποια είναι η ανταμοιβή που παίρνουμε από αυτό; Το ίδιο το κέικ; Η αλλαγή του σκηνικού πάνω στο γραφείο/τραπέζι μας; Η ενέργεια της ζάχαρης; Ή το πώς όλο αυτό συνδυάζεται με ένα δεκάλεπτο τηλεφώνημα στον κολλητό/κολλητή μας όπου ρίχνουμε το γέλιο της αρκούδας; Παρατηρούμε τη ρουτίνα μας προσεκτικά.

2. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΖΟΜΑΣΤΕ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΔΩΡΑΚΙΑ: Ξαναγυρνάμε στην ώρα του κέικ. Και εκεί που είμαστε έτοιμοι να παίξουμε για χιλιοστή φορά το «κέικ, ήρθε η ώρα σου», αλλάζουμε σχέδιο. Κάνουμε μια βόλτα πριν επιστρέψουμε στη ρουτίνα μας. Ή τρώμε ένα μήλο. Ή βλέπουμε ένα αστείο βιντεάκι στο Youtube. 

Καλούμε στο τηλέφωνο την κολλητή μας για update. Μπορούμε επίσης να πούμε και δυο κουβέντες με το διπλανό μας που ξεχάσαμε την ύπαρξή του εδώ και ώρες. Το τι θα κάνουμε αντί να φάμε το κέικ δεν είναι σημαντικό. Αρκεί να κάνουμε κάτι νέο. Αν ακολουθήσουμε αυτή τη διαδικασία για μερικές ημέρες, θα καταλάβουμε πολλά χρήσιμα πράγματα όπως: σε περίπτωση που φάγαμε το μήλο και μετά δε θέλαμε το γλυκό, τότε ήταν μάλλον θέμα πτώσης ζαχάρου ή πείνας. Ή αν μιλήσαμε σε κάποιον ή κάναμε μια βόλτα και μετά το ξεχάσαμε, τότε το κέικ είναι συνδεδεμένο με την κοινωνικοποίηση ή το σπάσιμο της ρουτίνας.

3. ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΜΕ ΤΟ ΕΝΑΥΣΜΑ: Aυτό μπορεί να γίνει εύκολα, δημιουργώντας λίστες με την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε όταν χτυπάει η συνήθεια. Όπως για παράδειγμα, πού βρισκόμαστε την ώρα του κέικ; (στο γραφείο). Τι ώρα είναι; (3:00). Πώς νιώθουμε; (βαριόμαστε). Είναι κανένας άλλος τριγύρω; (όχι). 

Ποια δράση προηγήθηκε της επιθυμίας; (ανάγνωση χιλιοστού email της ημέρας). Έπειτα από 3-4 μέρες κάνοντας λίστες, λύνεται τελικά το μυστήριο: το κέικ ήταν απλώς ένας τρόπος να σπάσουμε τη ρουτίνα. Πράγμα που γίνεται εξίσου καλά όταν πούμε μερικές βλακείες με την/τον κολλητή/ό μας στο τηλέφωνο. Και χωρίς να πάρουμε γραμμάριο βάρους. Οπότε ώρα να σπάσει ο «βρόγχος της συνήθειας».

4. ΘΕΤΟΥΜΕ ΣΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ «ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ»: Η συνήθεια είναι μια επιλογή που κάνουμε σε κάποιο σημείο της ζωής μας και στη συνέχεια σταματάμε να τη σκεφτόμαστε, αλλά συνεχίζουμε να κάνουμε την ίδια πράξη. Το «Σχέδιο» είναι η συνειδητή επιλογή να αντικαταστήσουμε την αρχική επιλογή με κάτι καλύτερο, μέχρι να μας γίνει συνήθεια. Όχι πλέον κέικ στις 3:00 το μεσημέρι λόγω ρουτίνας. Αντ' αυτού, θα μιλάω με τη φίλη μου για δέκα λεπτά. Διπλό το κέρδος. Διότι εκτός του ότι δεν παχαίνει καθόλου, συσφίγγει και τις σχέσεις.

Μ. ΠΑΤΣΑ