Αυτοεκτίμηση και επικοινωνία

Αυτοεκτίμηση και επικοινωνία Όσο πιο συγκροτημένη και ολοκληρωμένη είναι η αντίληψη ενός ατόμου για τον εαυτό του, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να αντιμετωπίζει επιτυχώς τις δυσκολίες στην προσωπική και επαγγελματική του ζωή. Η υψηλή αυτοεκτίμηση συνήθως χαρακτηρίζει άτομα φιλόδοξα, που γνωρίζουν ακριβώς τους στόχους τους και είναι σαφή στα όσα επιδιώκουν από τη ζωή τους. 

Όσο περισσότερη αυτοεκτίμηση διαθέτει ένας άνθρωπος, τόσο πιο ανοιχτός και αποτελεσματικός στην επικοινωνία τείνει να είναι. Αντιστρέφοντας το συλλογισμό, χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης χαρακτηρίζουν προσωπικότητες με φτωχές επικοινωνιακές δυνατότητες, δεδομένου ότι η αβεβαιότητα για την προσωπική επάρκεια και ο φόβος για την αντίδραση του ακροατή παρεμποδίζουν τους διαύλους επικοινωνίας. Η ζωτικότητα και η διεύρυνση των διαπροσωπικών δραστηριοτήτων είναι στοιχεία που χαρακτηρίζουν άτομα με υγιή αυτοεκτίμηση, σε αντίθεση με τα άτομα χαμηλής αυτοεκτίμησης, τα οποία βιώνουν τις σχέσεις παθητικά ερμηνεύοντάς τες ως κενές, ανούσιες και εξαρτητικές. 

Οι άνθρωποι της δεύτερης κατηγορίας κυριεύονται από αυτόματες προσδοκίες απόρριψης, ταπείνωσης και προδοσίας, γεγονός που έχει άμεσο αντίκτυπο στο πώς αντιλαμβάνονται τις σχέσεις. Το άτομο με χαμηλή αυτοεκτίμηση κάνει συχνή χρήση στερεότυπων εκφράσεων ή λέξεων («ξέρεις…, όπως είπε ο…, στους νέους ανθρώπους αρέσει αυτό»), επειδή δεν εμπιστεύεται την ικανότητά του να είναι αυθεντικός. Δικαιολογεί την ανεπάρκειά του κάνοντας συχνή μνεία στις δύσκολες εμπειρίες που έχει περάσει. 

Αντλεί την αξία του από τη συμμετοχή του σε ομάδες ή από τους τίτλους που κατέκτησε ή του χαρίστηκαν και όχι από τα γνωρίσματα του εαυτού. Αναπτύσσει άμυνες σε τέτοιο βαθμό και ο λόγος του βρίθει δικαιολογιών και αντιστάσεων. Διακατέχεται από κυνισμό, όσον αφορά τα χαρίσματα άλλων. Εμφανίζει υπερ-κριτική στάση και ο τόνος της φωνής του είναι συχνά μεμψίμοιρος και σαρκαστικός. Δεν νιώθει άνετα με την επιτυχία των άλλων, που την αποδίδει σε εύνοια της τύχης ή πλάγια μέσα. Είναι πείσμων και τρέμει τον ανταγωνισμό.

Αντίθετα ο άνθρωπος με υψηλή αυτοεκτίμηση χρησιμοποιεί πρωτότυπες εκφράσεις, έχει πλούσιο λεξιλόγιο, επιλέγει την κατάλληλη λέξη και μπορεί να απευθύνεται στον άλλο εξαίροντας πρώτα τα θετικά στοιχεία της προσωπικότητας ή της συμπεριφοράς του. Έχει την τάση να μιλάει λιγότερο για τον εαυτό του. Ξέρει ότι αξίζει χωρίς να χρειάζεται συνεχή επιβεβαίωση. Είναι πρόθυμος να αναγνωρίσει τη συμβολή των άλλων στην επίτευξη του σκοπού. Δέχεται τον έπαινο αλλά και την κριτική. 

Όταν αναλαμβάνει εργασίες αναφέρει και την δική του άποψη. Δεν σπαταλά χρόνο για να βρει τον ασφαλή τρόπο να προσεγγίσει τα προβλήματα, έτσι ώστε να μην του ασκηθεί κριτική. Ο τόνος της φωνής του χαρακτηρίζεται από αυτοπεποίθηση και έχει το σθένος να πει «έκανα λάθος». Μπορεί να πάρει μέρος σε μια συζήτηση με καινοφανή θεματολογία. Διακινδυνεύει να φανεί αμαθής, εάν έτσι πρόκειται να αποκομίσει γνώσεις και εμπειρίες. Διακρίνεται από έλλειψη δογματισμού.

Το άτομο με υψηλή αυτοεκτίμηση απευθύνει τον ακόλουθο δεκάλογο με τον εαυτό του:

Είμαι υπεύθυνος για την επίτευξη των στόχων μου

Είμαι υπεύθυνος για τις επιλογές και τις πράξεις μου

Είμαι υπεύθυνος για τους ρεαλιστικούς και σταδιακούς στόχους στον τομέα της εργασίας

Είμαι υπεύθυνος για τις επιτυχίες ή αποτυχίες στον τομέα των διαπροσωπικών σχέσεων

Είμαι υπεύθυνος για τη συμπεριφορά μου με άλλους ανθρώπους

Είμαι υπεύθυνος για το πώς προγραμματίζω τον χρόνο μου

Είμαι υπεύθυνος για το βαθμό της επικοινωνιακής δυνατότητας

Είμαι υπεύθυνος για την προσωπική μου ευτυχία

Είμαι υπεύθυνος για τις αξίες τις οποίες θέτω στη ζωή μου

Δεν υποκύπτω στην κοινωνική σύγκριση

*Ευστράτιος Παπάνης