Μέχρι τον προπάππο του

Μέχρι τον προπάππο του (ισπανικά: Asta su abuelo) είναι το τριακοστό ένατο (39ο) από τη σειρά 80 χαρακτικών Τα Καπρίτσια (Los Caprichos) του Ισπανού καλλιτέχνη Φρανθίσκο Γκόγια. Ο Γκόγια δημιούργησε τα χαρακτικά αυτά κατά τα έτη 1797 και 1798, και τα δημοσίευσε σαν μία συλλογή έργων το 1799. 

Περιγράφοντας αυτή τη σειρά έργων, ο καλλιτέχνης ανέφερε ότι απεικονίζει τις αμέτρητες ιδιορρυθμίες και ανοησίες που υπάρχουν σε κάθε πολιτισμένη κοινωνία, και τις κοινές προκαταλήψεις και τις παραπλανητικές πρακτικές που τα έθιμα, η αμάθεια, ή η ιδιοτέλεια τις έχουν καταστήσει συνήθεις.

Το αντικείμενο του έργου: Κατά τη χρονική περίοδο που έζησε ο Γκόγια στην Ισπανία ήταν ιδιαίτερα έντονο το φαινόμενο των ιδαλγών (hidalgos). Κατά λέξη hidalgo σημαίνει γιος κάποιου (hijo de algo). Το γεγονός ότι κάποιος μπορούσε να αναφέρει τα ονόματα ορισμένων προγόνων του, αρκούσε για να θεωρηθεί αυτομάτως μέλος μιας, κατώτερης έστω, αριστοκρατίας και του έδινε την απαραίτητη δικαιολογία για να μην εργάζεται-τουλάχιστον χειρωνακτικά.

Το 15% περίπου του πληθυσμού της χώρας θεωρούσε ότι ανήκε σε αυτή ακριβώς την κοινωνική κατηγορία, και επομένως απέφευγε κάθε δημιουργική δραστηριότητα. Οι περισσότεροι από αυτούς ζούσαν φτωχικά επειδή αρνούνταν να εργαστούν. Συχνά ο Γκόγια παρουσίαζε τα μέλη αυτής της τάξης σαν γαϊδάρους οι οποίοι αρκούνται να παρακολουθούν τους ομοίους τους να εργάζονται.

Τα Καπρίτσια (Ισπανικά: Los Caprichos) είναι μια σειρά 80 χαρακτικών που δημιούργησε ο Ισπανός καλλιτέχνης Φρανθίσκο Γκόγια κατά τα έτη 1797 και 1798, και τα δημοσίευσε σαν μία συλλογή έργων το 1799. Τα χαρακτικά αυτά ήταν ένα καλλιτεχνικό πείραμα: ένα μέσο που χρησιμοποιεί ο Γκόγια για να καταδικάσει την παγκόσμια ανοησία, και την ανοησία στην Ισπανική κοινωνία στην οποία έζησε. 

Η κριτική του είναι εκτεταμένη και καυστική. Στρέφεται κατά της κυριαρχίας της δεισιδαιμονίας, της αμάθειας και της ανικανότητας της άρχουσας τάξης, της έλλειψης παιδείας, των οικογενειακών λαθών, και της παρακμής της λογικής. Σε κάποια από τα χαρακτικά της σειράς ο καλλιτέχνης στρέφεται κατά του κλήρου. Ο Γκόγια περιγράφοντας αυτή τη σειρά έργων, ανέφερε ότι απεικονίζει τις αμέτρητες ιδιορρυθμίες και ανοησίες που υπάρχουν σε κάθε πολιτισμένη κοινωνία, και τις κοινές προκαταλήψεις και τις παραπλανητικές πρακτικές που τα έθιμα, η αμάθεια, ή η ιδιοτέλεια τις έχουν καταστήσει συνήθεις.

Το έργο αυτό ήταν μία διαφωτιστική, δυναμική κριτική της Ισπανίας του 18ου αιώνα, και της ανθρωπότητας γενικότερα. Το ανεπίσημο ύφος, καθώς και η απεικόνιση της σύγχρονης κοινωνίας που συναντώνται στα Καπίτσια τα καθιστά – καθώς και τον ίδιο τον Γκόγια- προάγγελο του κινήματος του Μοντερνισμού που εμφανίστηκε σχεδόν έναν αιώνα αργότερα. 

Ειδικά το έργο Ο ύπνος της λογικήςγεννάει τέρατα έχει λάβει κορυφαία αναγνώριση.

Ο Γκόγια έγραψε μία σύντομη εξήγηση για κάθε εικόνα σε ένα χειρόγραφο που τώρα βρίσκεται στο Μουσείο ντελ Πράδο. Αυτές οι σημειώσεις βοηθούν σημαντικά στην κατανόηση των -συχνά αινιγματικών- προθέσεων του καλλιτέχνη, όπως και οι τίτλοι που βρίσκονται κάτω από κάθε εικόνα. Αυτή η σειρά του Γκόγια, και η τελευταία ομάδα χαρακτικών της σειράς Οι Συμφορές του Πολέμου, τα οποία ο Γκόγια αποκαλούσε «caprichos enfáticos» (εμφατικά καπρίτσια) απέχουν πολύ από το πνεύμα της ξέγνοιαστης φαντασίας που ο όρος «καπρίτσιο» συνήθως αντιπροσωπεύει στην τέχνη.

terra papers