Ποσότητα φαγητού …και το μέγεθος μετράει

Η παχυσαρκία αποτελεί πλέον έναν από τους κύριους παράγοντες που ευθύνονται για την εμφάνιση χρόνιων παθήσεων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ κ.ά. Τα ποσοστά παχυσαρκίας, τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά, έχουν αυξηθεί δραματικά παγκοσμίως, σε σημείο που πλέον έχει χαρακτηρισθεί ως παγκόσμια επιδημία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα υγείας που έχει να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα, αφού πρώτα την δημιούργησε και την γαλούχησε επί μακρόν.

Οι έντονοι ρυθμοί της καθημερινότητας ακόμη και για τα παιδιά, με το βεβαρυμένο πρόγραμμα στο σχολείο, σε συνδυασμό με τις πολύωρες εξωσχολικές δραστηριότητες και τον ελλιπή ελεύθερο χρόνο, ευνοούν την υιοθέτηση λανθασμένων συνηθειών διατροφής και ζωής γενικότερα, τείνοντας έτσι να ταυτιστούμε με πρότυπα δυτικής νοοτροπίας, όπως π.χ. να καταναλώνουμε τα γεύματα μας μπροστά από μια οθόνη, εγκαταλείποντας αξίες, παραδόσεις και ιδιαίτερα τη σημασία του να γευματίζει όλη η οικογένεια μαζί.

Τι και πόσο τρώτε εσείς και η οικογένειά σας κάθε βδομάδα; Θα εκπλαγείτε αν δείτε πόσο διαφορετικές τροφές καταναλώνονται σε διαφορετικές χώρες που πολλές φορές θεωρούνται ότι μοιάζουν. Ενώ πολλές οικογένειες στις ΗΠΑ και στο Μεξικό συμπεριλαμβάνουν στην εβδομαδιαία διατροφή τους το γρήγορο φαγητό και τα αναψυκτικά, οικογένειες από κράτη όπως το Μπουτάν επιλέγουν μία πιο παραδοσιακή διατροφή βασισμένη σε όσπρια και λαχανικά. Δεν προκαλεί λοιπόν έκπληξη γιατί τα ποσοστά ασθενειών στις ανεπτυγμένες χώρες είναι αρκετά υψηλά όπου δεν ακολουθείται μία σωστή διατροφή. Δείτε το τρώνε οι ‘πολιτισμένες» οικογένειες και τι οι οικογένειες που είναι μη πολιτισμένες.

Η παρατήρηση έχει  δείξει ότι η παχυσαρκία τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά έχει άμεση σχέση με τις ώρες παρακολούθησης τηλεόρασης. Είναι γεγονός, και σίγουρα θα το έχουμε παρατηρήσει, πως μπροστά στην τηλεόραση όλοι ξεχνιόμαστε και τρώμε περισσότερο. Καταναλώνουμε τροφές αμήχανα, σερβίρουμε και τρώμε περισσότερο.

Ο μηχανισμός κάτω από τον οποίο αυξάνεται το σωματικό βάρος, με την εναπόθεση κυρίως λίπους, δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρος, αλλά οι σχετικές έρευνες συμπεριλαμβάνουν στα αίτια την ενδεχόμενη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας ή την αύξηση της προσλαμβανόμενης ενέργειας ή και συνδυασμό και των δύο. Πρόκειται, λοιπόν, για σύγχρονο πρόβλημα διατροφής, το οποίο μπορούμε να αλλάξουμε, μόνο αν το θελήσουμε πραγματικά.

Οι καταναλωτές, και ιδιαίτερα τα παιδιά, είναι επιρρεπή σε προϊόντα με χαμηλή θρεπτική αξία, αλλά με αυξημένη θερμιδική αξία, τις λεγόμενες «κενές» θερμίδες. Εκεί ακριβώς στοχεύουν και οι μεγάλες βιομηχανίες τροφίμων. Έτσι, τα διαφημιστικά διαλείμματα, ειδικά ανάμεσα από τα παιδικά προγράμματα, βομβαρδίζουν με προϊόντα πρόχειρου φαγητού και διάφορα σνακ, όπως πατατάκια, σοκολάτες, μπισκότα, παγωτά, γαριδάκια και καραμέλες, που με πολύ ελκυστικό και έξυπνο τρόπο καλούν να τα δοκιμάσουμε.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, στη διατροφή τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων, τρόφιμα χωρίς θρεπτική αξία να αντικαθιστούν άλλα, τα οποία είναι πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Με τον τρόπο αυτό επιβαρύνεται ο οργανισμός μας με κενές θερμίδες, αυξάνοντας έτσι το σωματικό βάρος μας. Λεπτομερής θρεπτική ανάλυση διαφημιζόμενων τροφών έδειξε πως σχεδόν το 90% των προϊόντων περιέχουν υψηλά ποσοστά λίπους, ζάχαρης ή αλατιού. Για τον λόγο αυτό, η πολύωρη παρακολούθηση τηλεόρασης θεωρείται ένας από τους κύριους παράγοντες που ευθύνονται για την παχυσαρκία, τόσο στα παιδιά, όσο και τους ενήλικες. Είναι εφικτό όμως να αλλάξει η άσχημη αυτή συνήθεια;

Υιοθετώντας έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής και διατροφής και ακολουθώντας απλά βήματα είναι εφικτό να αλλάξει η κακή αυτή συνήθεια. Γνωρίζοντας, λοιπόν, πως ιδιαίτερα στα παιδιά σημαντικό ρόλο παίζουν οι συνήθειες που ακολουθούν οι γονείς, μπορούμε να …

> Να καθιερώσουμε την ώρα του φαγητού ως σημαντική και απαραίτητη στιγμή για την οικογένεια. Είναι η ώρα που συγκεντρώνονται όλοι στο σπίτι, από τη δουλειά ή το σχολείο, και έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν για όσα τους συνέβησαν κατά τη διάρκεια της ημέρας.

> Η τηλεόραση να ανάβει λίγες ώρες την ημέρα, και όχι από το πρωί έως το βράδυ. Να υπάρχει δηλαδή ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα και ωράριο για το πότε θα πρέπει τα παιδιά, να βλέπουν τηλεόραση.

> Να μην υπάρχει τηλεοράση σε όλα τα δωμάτια και κυρίως στα δωμάτια των παιδιών.

> Να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να παίζουν με φίλους ή να αθλούνται, αντί να παρακολουθούν τηλεόραση ή να παίζουν όλη την ημέρα στον ηλεκτρονικό υπολογιστή.

> Πάνω απ΄ όλα να μάθουμε να τρώμε σωστά και μετά ας δούμε τι και πόση ποσότητα τροφής βάζουμε στο στόμα μας.

Στις μέρες μας, η κατανάλωση φαγητού είναι σχεδόν τέσσερις φορές μεγαλύτερη, σε σχέση με αυτή των γιαγιάδων μας, και το μέγεθος των μερίδων και η ακαταλληλότητα έχει αυξηθεί δραματικά. Είναι γεγονός ότι όσο περισσότερο συνηθίζει το μάτι σε μεγάλες μερίδες, τόσο διαστρεβλώνεται η αντίληψή μας για το τι είναι φυσιολογικό και ποιο το μέγεθος ενός κανονικού γεύματος.

Οι Δυτικοί  έχουν μάθει να καταναλώνουν τεράστιες μερίδες φαγητού ακόμη και στο σπίτι τους, αφού είναι παρασυρμένοι από τις υπερμεγέθεις μερίδες των fast food και των εστιατορίων. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται ‘Ἡδονική Πείνα» και είναι ασθένεια. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, τείνουν να θεωρούν τις μερίδες των gourmet εστιατορίων «μικρές», παρόλο που στην πραγματικότητα είναι αυτές που είναι το σωστό και πρέπει να σερβίρονται. 

Ακόμη και τα σκεύη σερβιρίσματος που χρησιμοποιούν στο σπίτι είναι πολύ μεγαλύτερα από ό,τι παλαιότερα. Επίσης, στα σούπερ-μάρκετ κατακλυζόνται από προσφορές για οικονομικές συσκευασίες με διπλές ποσότητες και extra large προϊόντα. Όλα αυτά όμως συντελούν στο να τρώνε παραπάνω, με αποτέλεσμα το βάρος  τους να αυξάνεται και η υγεία να καταστρέφεται  χωρίς να το αντιλαμβάνονται άμεσα. Έμμεσα όμως η ζημιά είναι εκθετικά τεράστια.

Αυτή η νοοτροπία των «πολιτισμένων ανθρώπων»  αποδείχτηκε από τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποίησε η ομάδα του portal διατροφής mednutrition, στο πλαίσιο της καμπάνιας «Μερίδες, Ναι το μέγεθος …μετράει». Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 614 τυχαία άτομα, από τον Ιούνιο έως και τον Οκτώβριο του 2010, στην Αθήνα, στη Χαλκίδα, στην Κόρινθο και στο Κιάτο. 

Στόχος της ήταν η καταγραφή σημαντικών πληροφοριών για τη διατροφική συμπεριφορά των ερωτώμενων, τις αντιλήψεις, αλλά και τις γνώσεις τους για το μέγεθος των μερίδων όπου και διαπιστώθηκε ότι η ενημέρωση του κοινού είναι αποσπασματική και ελλιπής. Οι άνθρωποι είναι βολεμένοι στην άγνοια και στην «καλοπέραση» μέχρι να τους έρθει η καλοπέραση στο κεφάλι και μετά να αναρωτιούνται βλακωδώς «γιατί θεέ μου να μου συμβεί αυτό εμένα;»

Τα αποτελέσματα της έρευνας ήταν «Μερίδες, Ναι το μέγεθος …μετράει» Το 59,9% απάντησε σωστά ότι η μερίδα στο κρέας αντιστοιχεί στα 90 γραμμάρια, δηλαδή στο μέσα μέρος της παλάμης, χωρίς ωστόσο να είναι αυτή που καταναλώνουν, μιας και το 53,3% παραδέχθηκε ότι η ποσότητα που ταυτίζεται καλύτερα με αυτή που σερβίρουν στο γεύμα τους, είναι η διπλάσια και φυσικά θεωρούν το κρέας τροφή απαραίτητη (!)

Αν και το 59% γνώριζε ότι μια μερίδα παγωτού είναι μια μπάλα, το 58,8% έτρωγε περισσότερο (2-3 μπάλες).

Στην ερώτηση αν σερβίρουν το ελαιόλαδο χρησιμοποιώντας μεζούρα, οι περισσότεροι απάντησαν πως δε χρησιμοποιούν (68,9), με τους περισσότερους εξ αυτών να είναι παχύσαρκοι ή/και υπέρβαροι, διότι θεωρούν ότι το ελαιόλαδο είναι πολύ καλό για την υγεία και δεν υπάρχει λόγος να το περιορίσουν.

Το 52,7% των ερωτηθέντων θεωρεί τις μερίδες των gourmet εστιατορίων «μικρές», παρόλο που στην πραγματικότητα είναι αυτές που και βάσει νομοθεσίας, πρέπει να σερβίρονται.

Το 55,3% παραδέχθηκε ότι δεν αφήνει φαγητό στο πιάτο του, ακόμη κι όταν έχει χορτάσει, συμπεριφορά που φαίνεται να σχετίζεται με τις παραινέσεις γονιών και παππούδων να μην αφήνουν την «μπουκιά» τους και να τρώνε όλο τους το φαΐ, αφού η τελευταία μπουκιά είναι η δύναμη τους! Η βλακώδης συμπεριφορά δύσκολα θα εγκαταλείψει τον άμεσο συγγενή του πιθήκου, (ως γνωστόν ο άνθρωπος προέκυψε από  αποτυχημένο πείραμα για κάποιο είδος πίθηκου).

Το 45,2% απάντησε ότι ποτέ δε διαβάζει την αναγραφόμενη μερίδα στις συσκευασίες τροφίμων.

Το 49% του δείγματος ήταν υπέρβαροι ασθενείς και παχύσαρκοι.

Το 45,7% είχε ασχοληθεί στο παρελθόν με δίαιτες αδυνατίσματος.

Επειδή το μέγεθος των μερίδων και γενικότερα οι διατροφικές  επιλογές μπορούν να αποφέρουν θετικά αποτελέσματα στη μείωση της παχυσαρκίας, ας δούμε πως μπορούμε να συμβάλουμε σε αυτό θετικά, κάνοντας μικρές αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες.

Αρχικά, πρέπει να σερβίρουμε το φαγητό σε μικρότερο πιάτο, αφού το μέγεθος του πιάτου παίζει καθοριστικό ρόλο στην ποσότητα του φαγητού που καταναλώνεται. Για να φαίνεται μεγάλη η ποσότητα φαγητού, καλό είναι να απλώνουμε την μερίδα μας στο πιάτο και η σαλάτα που πάντα  συνοδεύει το γεύμα, μπορεί να είναι λίγο περισσότερη.

Επίσης, αλλαγή πιθανώς χρειάζονται και τα ποτήρια. Σε ψηλά και λεπτά ποτήρια, η κατανάλωση ποτού, χυμού, αναψυκτικού είναι μικρότερη απ’ ό,τι σε χαμηλά και φαρδιά ποτήρια. Τέλος, η ταξινόμηση του ψυγείου, παίζει βασικό ρόλο, διότι είναι πολύ πιθανότερο να καταναλώσουμε τρόφιμα που βρίσκονται στο οπτικό μας πεδίο, παρά να ψάξουμε κάτι παχυντικό που  βρίσκεται στο πίσω μέρος του. Γι’ αυτό και τοποθετούμε πάντα μπροστά τα φρούτα και τα λαχανικά και πιο πίσω γλυκά, τοστ κ.ά.

Να θυμάστε, ότι σε μία σωστή και υγιεινή διατροφή δεν παίζουν ρόλο μόνο οι ορθές επιλογές φαγητού, αλλά και η ποσότητα κατανάλωσής του. Επειδή η ποσότητα φαίνεται να συμφωνεί με το λαϊκό ρητό «το μάτι είναι αχόρταγο».

terra papers