Παπούτσι απ’ τον τόπο σου

Παπούτσι απ’ τον τόπο σου…  κι ας είναι μπαλωμένο, παρά από άλλη γειτονιά καλοτσαγκαρεμένο

Κάποτε στην Ελλάδα οι άνθρωποι άνοιγαν την τηλεόραση όταν είχε μόνο ένα-δυο κανάλια και έβλεπαν διαφημίσεις με την οδοντόκρεμα Κολυνό, την κολόνια Μυρτώ, τσιγάρα Καρέλια και Παπαστράτο και μαστίχα Χίου ΕΛΜΑ.

Τότε έβλεπαν και αφίσες με τον καφέ Λουμίδη, σαπούνια Παπουτσάνη, τσιγάρα Σαντέ, οδοντόκρεμα Υγεία και αναψυκτικά ΕΨΑ. Στην καθημερινότητά τους έτρωγαν πατατάκια Τσακίρης, σοκολάτα Παυλίδης, λουκούμια ΒΙΟΖΑΧ, τυροκομικά «Η Βλάχα» και έπιναν μπιράλ Νεκτάρ, λεμονάδα Παπαγιάννη, σόδα Καραντάνη, μπύρα ΦΙΞ και ρετσίνα Μαλαματίνα.

Σήμερα οι περισσότερες από αυτές τις εταιρίες είναι είτε καταχωρημένες στο ρετρό διαφημιστικό αρχείο της ΕΡΤ είτε έχουν εξαγοραστεί από πολυεθνικούς κολοσσούς. Σήμερα ζαλίζοντας τα κουμπάκια στο τηλεκοντρόλ, χαζεύουμε διαφημίσεις με ανθρώπους που άλλα λέει το στόμα τους και άλλα η φωνή τους.

Οι αφίσες έχουν αντικατασταθεί από τεράστιους φωτεινούς πίνακες: η αφισοκόλληση απαγορεύεται. Κάποιες φορές φιλάμε του μπροστινού τον προφυλακτήρα χαζεύοντας γιγάντια χάρτινα στήθη να διαφημίζουν εσώρουχα. Πλέον οι άνθρωποι τρώνε πατατάκια γιατί τα τρώει και ο Μέσι -κι ο Ροναλντίνιο τα έτρωγε-, πίνουν ό,τι τους πιει ο Τζώρτζ Κλούνεϊ, ντύνονται ό,τι τους φορέσει η J.Lo.

Οι εταιρίες και τα προϊόντα σήμερα είναι αμέτρητα! Εκατομμύρια συσκευασίες σε περιμένουν καρτερικά στα ράφια για να τις βάλεις στο πλαστικό σου καλάθι. Η σύγχυση είναι τέτοια που μπαίνεις για οδοντόκρεμα και φεύγεις με αποσμητικό. Θέλεις γάλα και αγοράζεις χυμό με εξωτικά μάνγκο. Παίρνεις σαμπουάν και στο σπίτι καταλαβαίνεις ότι δεν είναι σαμπουάν αλλά κρέμα για βαμμένα μαλιά τα οποία είναι λιπαρά και σγουρά.

Όλες οι χώρες του κόσμου είναι μέσα σε ένα σουπερμάρκετ και προσπαθούν να σου πουλήσουν. Και γυρνάς στο σπίτι με λεμόνια από την Ιταλία, πορτοκάλια από την Ισπανία, λάχανο από την Κίνα, αναψυκτικά από την Αμερική, οινοπνευματώδη από τη Σκωτία, λουκάνικα από τη Γερμανία, τυρί από την Ολλανδία, τσάι από την Ινδία,

...καλλυντικά από τη Γαλλία, ζάχαρη από τη Βραζιλία, κρέας από τη Βουλγαρία, μπαχάρια από την Αίγυπτο, ρούχα από την Τουρκία, σοκολάτες από την Αγγλία, αυγά από το νησί του Πάσχα και κουραμπιέδες από το νησί των Χριστουγέννων.

Και παλαιότερα φυσικά υπήρχαν προϊόντα από το εξωτερικό, όπως και σήμερα υπάρχουν ελληνικά προϊόντα. Όμως οι συσχετισμοί είναι αυτοί που έχουν αλλάξει από εποχή σε εποχή. Κάποτε το ελληνικό προϊόν είχε κυρίαρχη θέση στα ράφια, στα περίπτερα, στις διαφημίσεις και στις συνειδήσεις των πολιτών. Σήμερα, πέρα από εξαιρέσεις, τα περισσότερα ελληνικά προϊόντα αναλώνονται στην αποτυχημένη προσπάθεια να φανούν ανταγωνιστικά.

Το αισιόδοξο είναι ότι ο κόσμος εμφανίζει μια ολοένα και αυξανόμενη διάθεση να στραφεί προς το ντόπιο, είτε για λόγους ηθικούς είτε για λόγους πρακτικούς, όπως είναι η ποιότητα των ελληνικών προϊόντων. Όμως η τιμή αγοράς που είναι δυστυχώς ο πρώτος παράγοντας προτίμησης, δεν είναι ακόμα στο επιθυμητό σημείο. Και όσο κι αν πολλοί θέλουν να προτιμήσουν ένα ελληνικό προϊόν, να στηρίξουν έναν Έλληνα παραγωγό, δεν το κάνουν γιατί πάνω απ’ όλα κοιτάνε την τιμή, και πώς να μην το κάνουν.

Η λύση δεν είναι πάντως ένα όνειρο απατηλό. Εκτός κι αν είναι λογικό να τρώμε ένα μαρούλι που έχει διασχίσει θάλασσες, βουνά, χώρες, πολιτισμούς και θρησκείες για να φτάσει στο πιάτο μας από την Κίνα και παράλογο να το φάμε από διπλανό χωράφι.

Ή μήπως είναι παράλογο να πίνουμε τσάι με βότανα από το διπλανό βουνό, κι όχι αυτά που έχει μαζέψει με το χέρι ένας Ταϊλανδός στην άλλη άκρη της Ασίας για ένα καρβέλι ψωμί, και τα έβαλε στο καλάθι, που το έβαλαν στο φορτηγό, για να μπει στο καράβι, το οποίο από τύχη ξέφυγε από τους Σομαλούς πειρατές για να φτάσει τελικά στο μπρίκι μας;

Είναι άραγε λογικό με τόσο κρασί και ρακί να μην έχουμε αφήσει ούτε σταγόνα ουίσκι για τους Σκωτσέζους;

Σε αυτήν την παράλογη χώρα που ζούμε, αν όλα ήταν λογικά τότε τα ελληνικά προϊόντα θα ήταν ασυναγώνιστα, το ισοζύγιο θετικό, η ανεργία μηδαμινή και η καινοτομία απλά μια ρουτίνα. Όταν ξαναβρεθείτε μποστά από κάποιο ράφι ή πάγκο σκεφτείτε λίγο καλύτερα ποιον θέλετε να στηρίξετε, τι θέλετε να καταναλώσετε. Εσύ ποιον προτιμάς; Τον Βέγγο ή τον Κλούνεϊ;

Μάνους  Λυπάκης