Λάθος μοντέλο για εκτίμηση

Οι επιπτώσεις των τηλεοπτικών προτύπων στην αυτοεκτίμηση των γυναικών: ταύτιση, κοινωνικές συγκρίσεις και αυτοαντίληψη. Τα τελευταία χρόνια, πολλοί ερευνητές έχουν σημειώσει τις πιθανές επιπτώσεις, που έχει η αναπαραγωγή από τις τηλεοπτικές διαφημίσεις, τα περιοδικά και τις ταινίες ενός σχεδόν ανορεκτικού προτύπου γυναίκας.

Η στροφή προς ένα όλο και πιο αδύνατο μοντέλο γυναίκας συμβαδίζει με την έξαρση των διατροφικών διαταραχών (Silberstein, Perdue, Peterson and Kelly, 1986), καθώς και με αυξημένη δυσπιστία των γυναικών για την εξωτερική τους εμφάνιση (Richins, 1991). Παρ’ όλα αυτά, η πλειοψηφία των γυναικών εξακολουθεί να διαβάζει περιοδικά και να παρακολουθεί τηλεόραση, γεγονός που σημαίνει ότι μόνο ορισμένες γυναίκες δυσαρεστούνται από τις εικόνες αυτές.

Η ταύτιση και η κοινωνική σύγκριση είναι δύο διαφορετικές διαδικασίες, που λαμβάνουν χώρα κάθε φορά που μία γυναίκα κοιτάει την εικόνα ενός μοντέλου. Στην πρώτη περίπτωση, το συναίσθημα που δημιουργείται είναι ευχάριστο, καθώς η γυναίκα ταυτιζόμενη με το μοντέλο φαντάζεται ότι και η ίδια είναι μπορεί να γίνει το ίδιο αδύνατη και επιθυμητή. 

Στη δεύτερη περίπτωση (Richins, 1991), το μοντέλο λειτουργεί ως πρότυπο και η γυναίκα συγκρίνει την εξωτερική της εμφάνιση με αυτή του μοντέλου, (Stice and Shaw, 1992), δίνοντας το έναυσμα μιας έντονης δυσαρέσκειας για την εξωτερική της εμφάνιση (Posavac, Posavac and Posavac, 1998). 

Όσον αφορά στην επίδραση στην αυτοεκτίμηση, υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις, αφού ορισμένες έρευνες αναφέρουν μείωση της αυτοεκτίμησης (Irving, 1990), ενώ άλλες δεν αναφέρουν αλλαγή στη συνολική αυτοεκτίμηση (Seddon and Berry, 1996). Η ταύτιση και η κοινωνική σύγκριση διαφέρουν κυρίως ως προς τον βαθμό που το άτομο έχει τη γνώση των συγκεκριμένων χαρακτηριστικών του, που συγκρίνονται με το μοντέλο. 

Ενώ κατά την κοινωνική σύγκριση, το άτομο γνωρίζει καλά ποια από τα χαρακτηριστικά του συγκρίνει με το μοντέλο, στην ταύτιση το άτομο υιοθετεί προσωρινά την ταυτότητα του μοντέλου χωρίς να έχει πλήρη συναίσθηση των δικών του ιδιαίτερων γνωρισμάτων. 

Οι άνθρωποι δομούν την αυτοεικόνα τους βασιζόμενοι είτε στην ανάλυση των προσωπικών τους εμπειριών και αντιλήψεων είτε στην επεξεργασία των εξωτερικών ερεθισμάτων και καταστάσεων. Όσοι ανήκουν κυρίως στην πρώτη κατηγορία θυματοποιούνται εκλαμβάνοντας το μοντέλο ως πρότυπο, γιατί το συγκρίνουν με εγγενή χαρακτηριστικά τους.

Αντίθετα, όσοι επαφίενται στην επεξεργασία των εξωτερικών ενδείξεων, χωρίς εσωτερικές αναφορές, ταυτίζονται με την εικόνα που βλέπουν, μη διαθέτοντας τη συνειδητότητα που χρειάζεται, για να αποτολμήσουν κοινωνική σύγκριση. 

«Η Αυτοεκτίμηση - Θεωρία και Αξιολόγηση» Ευστράτιος Παπάνης