Δώδεκα λόγοι που δεν έχουμε βρει εξωγήινους

Δώδεκα λόγοι που δεν έχουμε βρει εξωγήινους.  "Ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα της σύγχρονης επιστήμης είναι εάν είμαστε μόνοι ή όχι στο σύμπαν."  Η υπηρεσία SETI (Search for Extraterrestrial Intelligence) προσπερνάει τους επιστημονικούς κλάδους και φτάνει στην καρδιά αυτών των φιλοσοφικών ερωτημάτων, όπως γιατί είμαστε εδώ και τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.

Το 1960, το Πρόγραμμα Ozma ξεκίνησε μία σοβαρή έρευνα για σήματα από άλλους πολιτισμούς. Ο ερευνητής Frank Drake επινόησε λίγο αργότερα την εξίσωση Drake προκειμένου να προσδιορίζει ποσοτικά πόσοι προηγμένοι -τεχνολογικά- πολιτισμοί ενδεχομένως να υπάρχουν στο γαλαξία μας. Όσο προχωράει η έρευνα για εξωγήινη ζωή, παραμένει ένα βασανιστικό ερώτημα: που είναι όλοι αυτοί;

Το 1950, ο φυσικός Enrico Fermi διατύπωσε το λεγόμενο παράδοξο Fermi. Ουσιαστικά, αυτό που είπε ήταν, εάν η ζωή είναι θεωρητικά τόσο κοινή στον γαλαξία μας, τότε γιατί δεν έχουμε βρει ακόμα αποδεικτικά στοιχεία; Παρακάτω παρατίθενται οι 12 λόγοι για τους οποίους ενδεχομένως να μην έχουμε βρει ακόμα εξωγήινη ζωή.

12. Οι εξωγήινοι βρίσκονται στη Γη, απαρατήρητοι: Αυτή είναι η αγαπημένη λύση σε κάθε συνωμοσιολογική θεωρεία γύρω από τα ΑΤΙΑ: οι εξωγήινοι βρίσκονται ανάμεσά μας, αλλά είτε περνούν απαρατήρητοι είτε συγκαλύπτονται από κυβερνητικούς αξιωματούχους.
Εκτός από την ανικανότητα των κυβερνήσεων να αποσιωπήσουν ακόμα και τα πιο ανούσια μυστικά, δεν υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία που να αποδεικνύουν αυτή τη θεωρεία. Ενδεχομένως, να μπορεί κάποιος να υποθέσει πως κάποια στιγμή στο παρελθόν είχαν επισκεφτεί τη Γη οι εξωγήινοι, αλλά και πάλι, δεν υπάρχουν στοιχεία που να το αποδεικνύουν.

11. Φοβούνται την τεχνολογική μας ανωριμότητα: Ίσως οι νέοι πολιτισμοί, όπως ο δικός μας, να θεωρούνται ιδιαίτερα επικίνδυνοι για οποιαδήποτε επαφή. Είμαστε ένα άκρως αρπακτικό είδος και χρησιμοποιούμε αυτή την ικανότητά μας για να εκμεταλλευτούμε τον πλανήτη μας και τα αποθέματά του. Ενδεχομένως, αυτό να προκαλεί σε οποιοδήποτε ώριμο είδος απροθυμία ώστε να μας εντάξει στη γαλαξιακή κοινότητα μέχρι να αποδείξουμε πως μπορούμε να φτάσουμε σε ένα επίπεδο αειφόρου ανάπτυξης. Φυσικά, αυτό προϋποθέτει ότι γνωρίζουν για την εμφάνισή μας.

10. Η επικοινωνία τους είναι πολύ εξωγήινη για να την κατανοήσουμε: Στη Γη υπάρχουν ευφυή όντα, όπως τα δελφίνια και οι φάλαινες, και το γεγονός ότι δεν έχουμε καταφέρει να ανοίξουμε σημαντικό διάλογο μαζί τους, ίσως να σημαίνει πως η επικοινωνία με μία πραγματικά εξωγήινη μορφή ζωής είναι μάταιη. Θα έχουμε, όμως, κοινή τη γλώσσα της επιστήμης. Οι νόμοι της φυσικής έχουν εφαρμογή σε όλο το σύμπαν που μπορούμε να παρατηρήσουμε και έτσι έχουμε τη δυνατότητα μίας κοινής γλώσσας.

9. Η νοήμων ζωή είναι σπάνια στον Κόσμο:  Το 2000, οι Peter Ward και Donald Brownlee δημοσίευσαν ένα βιβλίο με τίτλο The Rare Earth Hypothesis, το οποίο θεωρούσε πως, αν και η εμφάνιση της απλής ζωής είναι κοινή, εντούτοις η ανάπτυξη της νοημοσύνης ήταν ίσως ένα μεμονωμένο γεγονός. Στη Γη, η ζωή ήταν αποτέλεσμα μίας ευνοϊκής συγκυρίας γεγονότων – η ύπαρξη της Σελήνης μας, οι τεκτονικές πλάκες, ακόμα και ο πλανήτης Δίας θεωρούνται ως κάποιοι από λόγους για τους οποίους βρισκόμαστε σε αυτή τη σταθερή θέση ενός επικίνδυνου σύμπαντος.

Η ανθρωπότητα σχεδόν εξαφανίστηκε στο τέλος της τελευταίας Εποχής των Παγετώνων και ταλανιστικά στοιχεία δείχνουν πως οι ελάχιστοι Homo sapiens που επέζησαν αυτής της γενετικής δυσχέρειας διέθεταν τα απαραίτητα εκείνα στοιχεία για να δημιουργήσουν τον πολιτισμό των τελευταίων μερικών χιλιάδων χρόνων. Το πόσο, όμως, συχνά, παίζεται αυτού του είδους το δράμα εκεί έξω στον Κόσμο είναι πολύ δύσκολο για κάποιον να το πει με ένα μόνο δείγμα.

8. Είμαστε το πρώτο ευφυές είδος που εμφανίστηκε: Κάποιος πρέπει να είναι πρώτος, τουλάχιστον σε αυτή τη γειτονιά του Κόσμου. Γνωρίζουμε πως το Σύμπαν δημιουργήθηκε πριν από 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια και η Γη σχηματίστηκε πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, ενώ χρειάστηκαν περίπου 1 δισεκατομμύριο χρόνια για να δημιουργηθεί ζωή. Ο Ήλιος μας είναι ένας αστέρας 3ης γενιάς, πράγμα που σημαίνει πως το πρωτο-ηλιακό νεφέλωμα από το οποίο συμπυκνώθηκε το ηλιακό μας σύστημα έφερε αρκετά βαρέα στοιχεία ώστε να ξεκινήσει η ζωή. Η διαδρομή από τα άτομα υδρογόνου στα ραδιοτηλεσκόπια ήταν μακριά και ίσως να είμαστε το πρώτο ευφυές είδος που εμφανίστηκε, αν και αυτή η ξεχωριστή «μοίρα» μάλλον είναι απίθανη.

7. Δεν ενδιαφέρονται για τη Γη: Στα τέλη του 19ου αιώνα, υπήρξε μία πρόταση να μεταβιβαστούν σήματα σε έναν πολιτισμό που υποτίθεται ότι υπήρχε στον Άρη, ανάβοντας μεγάλες πυρκαγιές σε δάση. Αυτή η πρόταση, που σήμερα προκαλεί μόνο γέλιο, δείχνει πως ίσως ακόμα και η σημερινή τεχνολογία να είναι άχρηστη όταν τελικά θα είναι να επικοινωνήσουμε με έναν πολιτισμό ενδεχομένως εκατομμύρια χρόνια πιο μπροστά από τον δικό μας. 

Επιπλέον, οι εξωγήινοι μπορεί να μην ενδιαφέρονται για εμάς, τουλάχιστον όχι πριν να φτάσουμε σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο ανάπτυξης. Ίσως να επικοινωνούν με λέιζερ υψηλής συχνότητας ή κάποια μέθοδο που εμείς οι άνθρωποι δεν έχουμε ανακαλύψει ακόμα. Ίσως να υπάρχει ένα αντίστοιχο «πλαφόν» για την ένταξή μας στην γαλαξιακή κοινότητα, όπως για παράδειγμα να μπορούμε να στέλνουμε βαρυτικά κύματα μέσω συντονιστικών πουλσάρ ή με άλλες εξωτικές μεθόδους.

6. Δεν θέλουν να παρέμβουν: Αυτή η εκδοχή είναι οικεία σε πολλούς χάρη στο Star Trek και την Πρώτη Οδηγία, όπου υπήρχε ένα είδος ηθικού κανόνα στον Κόσμο, που απαγόρευε σε οποιοδήποτε μακρινό διαστημικό πολιτισμό να παρέμβει σε έναν άλλο πρωτόγονο. Όπως, όμως, και πολλές άλλες εκδοχές, έτσι και αυτή δεν μπορεί να υποστηριχθεί με σοβαρά επιχειρήματα.

5. Τα ευφυή είδη δεν επιβιώνουν της τεχνολογικής εφηβείας: Αυτή η εκδοχή θα μπορούσε κάλλιστα να στέκει κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, όταν κάποιοι φοβόντουσαν πως η ανθρώπινη φυλή θα εξαφανιστεί σύντομα με την απόκτηση τεχνολογίας (π.χ. πυρηνικές βόμβες) ικανής για την καταστροφή της ανθρωπότητας. Και ακόμα δεν έχουμε ξεφύγει τον κίνδυνο, καθώς έχουμε μπροστά μας την κλιματική αλλαγή, τις ασθένειες και ίσως κάποια άγνωστη απειλή που θα κληθούμε σύντομα να αντιμετωπίσουμε. Ενδεχομένως να αναπτύσσονται συνέχεια ευφυείς πολιτισμοί και να εξαφανίζονται μόνοι τους κάποιους αιώνες μετά, λόγω ασυγκράτητης κατανάλωσης.

4. Δεν έχουμε ψάξει αρκετά: Το αρχικό πρόγραμμα Ozma ερευνούσε σε δύο κοντινά αστρικά συστήματα με μία μόνο συχνότητα. Οι σύγχρονες έρευνες του Allen Telescope Array μπορούν να ερευνήσουν μία μεγάλη ζώνη του ουρανού μέσα από εκατομμύρια κανάλια, αλλά θα έπρεπε να ερευνήσουμε κάθε αστέρι του γαλαξία μας σε όλες τις δυνατές συχνότητες τα τελευταία 50 χρόνια, και το μόνο που έχουμε κάνει είναι να μεταδώσουμε υψηλής ισχύος σήματα ραντάρ από την αρχή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ένας πολιτισμός, που βρίσκεται σε απόσταση 70 ετών φωτός, με δυσκολία θα μπορούσε να γνωρίζει την ύπαρξή μας.

3. Δεν ενδιαφέρονται για διαστρικά ταξίδια ή επικοινωνία: Όπως είπαμε και πριν, οι φάλαινες είναι ευφυή όντα αλλά δεν μπορούν να φτιάξουν ραδιοτηλεσκόπια. Ίσως αυτό που πυροδοτεί το ενδιαφέρον μας για την εξερεύνηση του διαστήματος να είναι μία μίξη της επιδεξιότητάς μας, της περιέργειας και της επιθυμίας μας να λύσουμε το μυστήριο. Αυτός ο συνδυασμός χαρακτηριστικών μπορεί να μην προκύπτει συχνά με τη νοημοσύνη. Ή, ίσως, όταν ένας πολιτισμός φτιάξει μία εικονική πραγματικότητα πιο ευχάριστη από την πραγματική, χάνει το ενδιαφέρον του για την εξερεύνηση του διαστήματος.

2. Ο Γαλαξίας έχει συγκεκριμένες ζώνες που είναι κατοικήσιμες: Καθώς εξερευνούμε τη θέση μας στο ηλιακό σύστημα, συνειδητοποιούμε πως η Γη βρίσκεται σε μία ζώνη όπου η θερμοκρασία είναι στα κατάλληλα επίπεδα και το νερό μπορεί να υπάρχει σε υγρή μορφή. Αρχίζουμε, όμως, να συνειδητοποιούμε και κάτι ακόμα. Πως ο Γαλαξίας μπορεί να έχει παρόμοιες βιώσιμες ζώνες. Ζώνες όπου η ακτινοβολία δεν είναι τόσο έντονη και υπάρχει η σωστή μίξη στοιχείων, απαραίτητων για την ύπαρξη ζωής. Αυτή η προνομιακή ζώνη που περιστοιχίζει το γαλαξία μας μπορεί να μειώνει τον αριθμό των πολιτισμών που βρίσκονται εκεί έξω και περιμένουν να εντοπιστούν.

1. Ο κοντινότερος πολιτισμός στο διάστημα και το χρόνο είναι υπερβολικά μακριά: Ο τελευταίος παράγοντας της εξίσωσης Drake ίσως να είναι και ο πιο σημαντικός, ενώ πολλές πιθανές εξηγήσεις συναγωνίζονται για το βασικό δίλημμα του πόσο διαρκούν οι ευφυείς πολιτισμοί. Εάν η σωστή απάντηση είναι εκατομμύρια χρόνια, τότε μπορεί να έχουμε γείτονες. Αν, όμως, η απάντηση είναι ένα με δύο αιώνες, τότε ενδεχομένως να μην υπάρχει κανείς να μιλήσουμε σε απόσταση 1.000 ετών φωτός. 

Βεβαίως, είχαμε τη δυνατότητα, χάρη σε πρόσφατες ανακαλύψεις, να επιβεβαιώσουμε κάποιους παράγοντες της εξίσωσης του Drake, όπως η ύπαρξη εξωπλανητών ή απλές μορφές ζωής σε άλλα μέρη του ηλιακού μας συστήματος. Κανένα όμως από τα δύο δεν αποδεικνύει την ύπαρξη εξωγήινων. 

Ίσως, κάποια στιγμή της ζωής μας, να μπορούμε να δείξουμε ένα αστέρι στον ουρανό και να πούμε ότι υπάρχει ζωή και εκεί.

Pathfinder News