Παρασκευή 8 Νοεμβρίου 2013

H. G. Wells ο άνθρωπος που εφηύρε το μέλλον


 Ο Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς (H. G. Wells 1866 – 1946) θεωρείται –καθόλου άδικα– ο πατέρας της μοντέρνας Επιστημονικής Φαντασίας, μαζί με τον Ιούλιο Βερν.  Γεννήθηκε σε μια πολύ φτωχή οικογένεια, στις 21 Σεπτεμβρίου του 1866, στο Bromley του Kent της Μεγάλης Βρετανίας. Σε μικρή ηλικία είχε την ατυχία να σπάσει το πόδι του. Στη διάρκεια της ίασης, καθώς δεν μπορούσε να κουνηθεί, ανακάλυψε το διάβασμα και σύντομα διάβαζε οποιοδήποτε βιβλίο περνούσε από τα χέρια του. Αρχικά, οι φτωχοί γονείς του τον προόριζαν να γίνει τεχνίτης κουρτινών. Ο Γουέλς ανέπτυξε, όμως, μεγάλη αγάπη για τις επιστήμες και κατάφερε να κερδίσει μια υποτροφία στο Κολέγιο των Επιστημών του Λονδίνου.

Εκεί, μελέτησε Βιολογία και την Εξελικτική Θεωρία κοντά στο μεγάλο βιολόγο και φιλόσοφο Τόμας Χάξλεϋ. Γρήγορα όμως, η συντηρητική προσέγγιση των Άγγλων ακαδημαϊκών τον κούρασε τόσο που παράτησε τις σπουδές του και αφιερώθηκε στη συγγραφή φανταστικών ιστοριών. Αντίθετα με τον Ιούλιο Βερν, δεν έδινε τόσο μεγάλη προσοχή στο αν οι ιδέες του ήταν σύμφωνες με την επιστημονική γνώση της εποχής του, γιατί πίστευε ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας σύντομα θα ξεπερνούσε κάθε φυσικό περιορισμό και θα έσπαγε ακόμη και τα φράγματα του χώρου και του χρόνου. Το μέλλον της ανθρωπότητας τον ενδιέφερε τόσο πολύ που κυριολεκτικά εφηύρε μια μηχανή για να ταξιδέψει εκεί.

    Έτσι, το 1895, πολύ πριν ο Αϊνστάιν «αποκαλύψει τις ιδέες του» περί χωροχρόνου, ο Γουέλς δημοσίευσε το κλασικό διήγημα Η Μηχανή του Χρόνου (The Time Machine). Με το διήγημα αυτό, όχι μόνο όρισε εκ νέου ένα ανθρώπινο όνειρο (τα ταξίδια στο χρόνο) αλλά ταυτόχρονα έδειξε ότι το μέλλον κρύβει δυσάρεστες εκπλήξεις και η εξέλιξη δεν θα λύσει τα προβλήματα της ανθρωπότητας.

    Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, ο Γουέλς είχε δημοσιεύσει μια σειρά από μυθιστορήματα στα οποία έδειχνε σχεδόν όλες τις πιθανές εξελίξεις της επιστημονικής γνώσης, ταυτόχρονα από την καλή αλλά και την κακή τους πλευρά. Το 1895 δημοσίευσε το Νησί του Δρ. Μορώ, όπου σχολιάζει (πολύ πριν από την εποχή της) την επικίνδυνη χρήση της επιστήμης της Γενετικής.

    Το 1897 δημοσίευσε τον Αόρατο Άνθρωπο, όπου δείχνει ότι η τεχνολογική εξέλιξη είναι ένα φονικό εργαλείο αν συνδυαστεί με το ανθρώπινο πάθος και το 1898 τον Πόλεμο των Κόσμων, όπου περιγράφει μια εισβολή στη Γη από εξελιγμένα πλάσματα του Άρη. Αυτό το είδος φανταστικών ιστοριών ονομάστηκε από τους κριτικούς «επιστημονική φαντασία», αν και ο Γουέλς δεν χρησιμοποίησε ποτέ αυτόν τον τίτλο.

Στα έργα του, ο Γουέλς προέβλεψε τη μορφή του 20ού αιώνα με τόσες λεπτομέρειες που προκαλεί ερωτηματικά. Μίλησε για αυτοκινητόδρομους, τεράστιες πολιτείες με υπερπληθυσμό, κομπιούτερ, τηλεοράσεις, τανκς, στρατιωτικά αεροσκάφη, βομβαρδισμούς πόλεων. Το 1911 προέβλεψε την ατομική βόμβα και δήλωσε ότι κάποια στιγμή ο έλεγχος αυτών των όπλων θα χαθεί –και τα αποτελέσματα θα είναι καταστροφικά. Παρ’ όλα αυτά, μέχρι την αρχή του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, υποστήριζε με θέρμη πως η επιστήμη θα λύσει πολλά από τα προβλήματα της ανθρωπότητας. Όταν, όμως, συνειδητοποίησε ότι η τεχνολογική πρόοδος χρησιμοποιούταν σαν όπλο καταστροφής, ο Γουέλς ξεσηκώθηκε και άρχισε με θέρμη να προειδοποιεί ότι, αν η ανθρωπότητα δεν αλλάξει, θα αυτοκαταστραφεί, εκτός κι αν «εκπαιδευόταν» και κέρδιζε έτσι τη σωτηρία της.

Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, δήλωσε ότι έπρεπε οπωσδήποτε να δημιουργηθεί μια νέα παγκόσμια τάξη, όπου τα παλιά μίση θα ξεχαστούν και η επιστημονική γνώση θα γίνει κτήμα όλων. Αυτές οι ιδέες έγιναν το κύριο μέλημά του. Ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, συνάντησε όλους σχεδόν τους μεγάλους πολιτικούς αρχηγούς και προσπάθησε να τους εξηγήσει τις σκέψεις του. Καθώς ήταν ένας από τους λαμπρότερους διανοούμενους της εποχής του, έγινε σύμβουλος του Στάλιν και του Τσόρτσιλ, υποδεικνύοντάς τους τι έπρεπε να κάνουν για να κατασκευάσουν την καινούργια κοινωνία που οραματιζόταν.

Εγκατέλειψε έτσι τη συγγραφή φαντασίας και ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία των κοινωνικών επιστημών. Προέβλεψε ότι μια ελίτ διανοούμενων θα δράσει υπόγεια, οδηγημένη από ένα νέο τρόπο σκέψης και θα πάρει στα χέρια της τα μέσα και την εξουσία, φτιάχνοντας ένα παγκόσμιο κράτος. Πίστευε, μάλιστα, ότι δεν υπήρχε άλλος τρόπος για να επιβιώσει η ανθρωπότητα. Οι σκέψεις του αυτές ώθησαν τους σοσιαλιστές να τον κατηγορήσουν σαν ελιτιστή, ενώ τους συντηρητικούς σαν σοσιαλιστή.

Ο Γουέλς μέχρι κάποια στιγμή της ζωής του πίστευε ότι στα μισά του 21ου αιώνα ο κόσμος θα είναι πλέον απόλυτα ειρηνικός, αλλά το 1933, βλέποντας τις κινήσεις τον πολιτικών (στους οποίους στήριξε για κάποιο καιρό τις ελπίδες του), εγκατέλειψε τις αισιόδοξες του σκέψεις και δήλωσε ότι ήταν πια σίγουρος πως ο παγκόσμιος πόλεμος που θα καταστρέψει την ανθρωπότητα είναι αναπόφευκτος. Το 1938 δημοσίευσε μια μελέτη στην οποία καταδείκνυε τη δημιουργία των νέων δικτατόρων, βασισμένος στις ζωές του Στάλιν, του Μουσολίνι και του Χίτλερ. Την ίδια εποχή, η ραδιοφωνική μεταφορά του Πολέμου των Κόσμων από τον Όρσον Γουέλς (συνωνυμία), προκάλεσε πανικό στις ΗΠΑ, γιατί θεωρήθηκε αληθινή. Στις 13 Αυγούστου του 1946, απογοητευμένος πλέον από την ανθρώπινη φυλή, ο Γουέλς πέθανε την ώρα που κοιμόταν…

ΕΓΡΑΨΕ

«Κανείς δεν πίστευε τα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα ότι οι ανθρώπινες υποθέσεις παρακολουθούνταν προσεκτικά από νοημοσύνες μεγαλύτερες του ανθρώπου, αλλά ταυτόχρονα τόσο θνητές όσο η δική του –ότι καθώς οι άνθρωποι ασχολούνταν με τις δουλειές τους, μελετούνταν και εξετάζονταν προσεκτικά, τόσο στενά όπως ένας άνθρωπος με ένα μικροσκόπιο μπορεί να παρακολουθήσει τα εφήμερα πλάσματα που μαζεύονται και πολλαπλασιάζονται σε μια σταγόνα νερού…»  War of the Worlds, 1898

«Τίποτε δεν θα μπορούσε να είναι πιο φανερό στους ανθρώπους των αρχών του 20ού αιώνα, πέρα από την ταχύτητα με την οποία ο πόλεμος γινόταν απαράδεκτος. Αλλά δεν το είδαν. Δεν το είδαν, μέχρι που οι ατομικές βόμβες έσκασαν στα αδέξιά τους χέρια…» The World Set Free, 1914

«Γιατί δεν υπάρχει ανάπαυση ή τέλος για τον άνθρωπο.
Πρέπει να συνεχίσει… μέχρι να αντιμετωπίσει, επιτέλους, την απεραντοσύνη των άστρων.
Και όταν όλα τα βάθη του σύμπαντος και τα μυστήρια του χρόνου
θα έχουν γίνει κατακτήσεις του, πάλι θα βρίσκεται ακόμη στην αρχή».  The Shape of Things to Come


Δεν υπάρχουν σχόλια: