Η Γη αλλάζει και δεν μας λογαριάζει

«Ευτυχώς, ο άνθρωπος είναι πολύ μικρός για να παρέμβει σε όλη αυτή τη διαδικασία», δηλώνουν επιστήμονες που δεν θεωρούν ότι οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες προκαλούν ή επιτείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου

Η απώλεια εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων πάγων που αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία, μειώνει αισθητά τη μέση αντανακλαστικότητα του πλανήτη και επιταχύνει το ρυθμό αύξησης της θερμοκρασίας. Το νερό αντανακλά το 10%, ενώ ο θαλάσσιος πάγος το 80% της ηλιακής ακτινοβολίας, δηλώνει ο καθηγητής Peter Wadhams, φυσικός-ωκεανογράφος στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, ο οποίος είναι υπέρμαχος της θεωρίας ότι οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου

Από τον Νέο Κόσμο της Αθήνας στο «νέο κόσμο» της Αρκτικής, όπως αυτός αποκαλύπτεται μέρα με τη μέρα, χρόνο με το χρόνο, σχεδόν απογυμνωμένος κατά 75% από τον όγκο των θαλάσσιων πάγων. Το ταξίδι μας στο απομονωμένο βασίλειο των Ινουίτ (Εσκιμώων) στο Βόρειο Πόλο έρχεται ...
...να αναδείξει μια άλλη πλευρά, «αιρετική» όπως την αποκαλούν, για το λιώσιμο των πάγων. Η οποία «ίσως να μην οφείλεται στις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, οι οποίες προκαλούν (επιτείνουν) το φαινόμενο του θερμοκηπίου, με συνέπεια την υποχώρηση των πάγων», αλλά «σε μια φυσική διαδικασία εξέλιξης του πλανήτη».

Αποψη που υποδέχεται θετικά ο πρόεδρος της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρίας, Ευθύμης Λέκκας, καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών: «Η Γη, ο πλανήτης μας, είναι ένα ουράνιο σώμα που έχει διανύσει μια περίοδο 4,5 δισ. χρόνων έως σήμερα. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα έχει διαφοροποιηθεί και έχει υποστεί πολλές αλλαγές, όχι μόνο στο εσωτερικό, αλλά και στην επιφάνειά της.

Τα τελευταία 600 εκατομμύρια έτη, οπότε και τα έμβια όντα άρχισαν να αναπτύσσονται και να εξελίσσονται, μπορούμε να μελετήσουμε, μαζί με άλλα στοιχεία, τις μεταβολές του κλίματος, οι οποίες χαρακτηρίζονται από μια συνεχή εναλλαγή. Οι διαφοροποιήσεις αυτές διακρίνονται σε κύκλους μερικών ετών έως μερικών εκατομμυρίων ετών, που εναλλάσσονται αενάως και οφείλονται σε διάφορους παράγοντες, εκτός Γης και στον ίδιο τον πλανήτη».

Αφ' ενός οι ηλιακές εκρήξεις και καταιγίδες, η διαφοροποίηση στην ακτίνα και τη γωνία περιστροφής της Γης και οι μετεωρίτες στο Διάστημα, και αφ' ετέρου η κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών, η ορογένεση και τα ηφαίστεια στη Γη είναι μόνο ορισμένα από τα φαινόμενα μεγάλης κλίμακας που μεταβάλλουν συνεχώς και τελικώς διαμορφώνουν την ατμόσφαιρα και το σημερινό κλιματολογικό τοπίο, περιγράφει ο δρ Λέκκας, διευθυντής του Εργαστηρίου Τεκτονικής και Γεωλογικών Χαρτογραφήσεων: «Για εμάς, τους γεωεπιστήμονες που παρατηρούμε και αναλύουμε τα φαινόμενα, οι δυνάμεις αυτές είναι τεράστιες και τα συστήματα δεν μπορούν να αλλάξουν από την παρέμβαση του ανθρώπου και των δραστηριοτήτων του. Ευτυχώς, ο άνθρωπος είναι πολύ μικρός για να παρέμβει σε όλη αυτή τη διαδικασία. Οι οχλήσεις που μπορεί να δέχονται όλα αυτά τα περίπλοκα και μεγάλων διαστάσεων συστήματα από τον άνθρωπο είναι ελάχιστες και μπορούν να αφομοιωθούν από τον πλανήτη».

Υπό αυτή την προσέγγιση, που υποστηρίζει και ο δρ Nils-Axel Moerner, ομότιμος καθηγητής Παλαιογεωφυσικής στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, «το λιώσιμο των πάγων, το οποίο είναι δεδομένο, οφείλεται σε μικρούς κλιματικούς κύκλους επιπέδου μερικών χρόνων ή δεκαετιών εδώ και εκατομμύρια χρόνια στον πλανήτη. Οι μικροί αυτοί κύκλοι συνυπάρχουν με μεγαλύτερης κλίμακας κύκλους. Και οι δύο μαζί, με ακόμα μεγαλύτερους και ούτω καθεξής, δημιουργούν μια πολύπλοκη κλιματολογική αέναη αλλαγή. Αυτό είναι δύσκολο να το προσεγγίσουμε και να το κατανοήσουμε. Δυστυχώς, βλέπουμε μόνο την τελευταία σκηνή από μια κινηματογραφική ταινία που διαρκεί τουλάχιστον τα τελευταία 600 εκατομμύρια χρόνια, όπως σας είπα».

Πιστεύω, λέει ο ίδιος, που είναι και αντιπρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, ότι δεν μπορούμε να καυχιόμαστε πως συμβάλλουμε στο λιώσιμο των πάγων, όταν αναλογιζόμαστε όλα τούτα: «Τα δεδομένα που υπάρχουν σήμερα, αφορούν μόνο τα τελευταία μερικές χιλιάδες χρόνια, ενώ τα στατιστικά δεδομένα αφορούν μόνο τα τελευταία 100 χρόνια. Τα χρονικά αυτά διαστήματα, αν συγκριθούν με την περίοδο των 600 εκατομμυρίων ετών, από τότε που διαμορφώθηκε η ατμόσφαιρα που έχουμε σήμερα δείχνουν ότι η ακρίβεια των παρατηρήσεών μας οδηγεί στην άποψη της τήξης των πάγων που αντιστοιχεί σε 0,0000001%! Οι παράμετροι είναι πολλές για τη διαμόρφωση του κλίματος. Να προσθέσουμε την αλλαγή του μαγνητικού πεδίου της Γης ή μια κλίση μερικών δεκάτων της μοίρας του άξονα περιστροφής του πλανήτη που μπορούν να επηρεάσουν και να επιφέρουν αλλαγές στο κλιματικό τοπίο».

Περίπου το 95% των κλιματολόγων διεθνώς πιστεύει ότι οι κλιματικές αλλαγές οφείλονται σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Ανάμεσά τους και ο φημισμένος κλιματολόγος, δρ James Hansen, διευθυντής του Ινστιτούτου Goddard της NASA. Το 1988, καταθέτοντας ενώπιον της Γερουσίας των ΗΠΑ για την υπερθέρμανση του πλανήτη, δήλωνε:

«Οι αποδείξεις για τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες είναι συντριπτικά υπέρ». Πέρσι, σε ανοικτή επιστολή του στην «Ουάσιγκτον Ποστ», τόνιζε: «Είχα προειδοποιήσει (1988) για το μέλλον που η κλιματική αλλαγή θα φέρει σε μας και τον πλανήτη μας. Είχα ζωγραφίσει μια ζοφερή εικόνα για τις συνέπειες της συνεχούς αυξανόμενης πλανητικής θερμοκρασίας, που προκαλείται με τη χρήση των ορυκτών καυσίμων από την ανθρωπότητα. Αλλά έχω να κάνω μια ομολογία, ήμουν πολύ αισιόδοξος. Οι τότε προβλέψεις μου για την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη έχουν αποδειχτεί αληθινές. Απέτυχαν όμως να διερευνήσουν πλήρως το πόσο γρήγορα η μέση αύξηση θα οδηγήσει σε αύξηση των ακραίων καιρικών συνθηκών».

Το λιώσιμο των πάγων της Αρκτικής έφερε και εξελίξεις στη γεωπολιτική. Το... βασίλειο των Εσκιμώων «συμπεριλήφθηκε στο θεσμικό πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας των Ηνωμένων Εθνών για τη διευθέτηση των συνοριακών διαφορών επί της υφαλοκρηπίδας της Αρκτικής».

Προσφάτως, 30 άνθρωποι (28 ακτιβιστές της Greenpeace και 2 δημοσιογράφοι) συνελήφθησαν και κρατούνται στις ρωσικές φυλακές, περιμένοντας να δικαστούν για χουλιγκανισμό, όπως κατηγορήθηκαν από τη Μόσχα. Ο χουλιγκανισμός συνίσταται στο ότι οι 30 αναρριχήθηκαν σε εξέδρα εξόρυξης πετρελαίου της Gazprom στη «ρωσική Αρκτική», για να καταγγείλουν τα σχέδια δράσης της πετρελαϊκής εταιρείας, στην ήπειρο που μοιάζει σαν ένας νέος κόσμος για την ΒΡ, τη Shell, την Exxon και άλλους πετρελαϊκούς κολοσσούς.

Οι όποιες εξελίξεις δεν θα πρέπει όμως να οδηγούν σε στηλίτευση ή απαγόρευση απόψεων-θέσεων, ακόμα και αν χαρακτηρίζονται «αιρετικές». Η ζωή είναι γεμάτη από διαψεύσεις...

ΦΙΛΗΣ ΚΑΪΤΑΤΖΗΣ