Ο Σωκράτης αναγνωρίζοντας τη χρησιμότητα του σώματος δεν
απέρριψε τις ηδονές που συνδέονται με την ικανοποίηση των βασικών του αναγκών.
Απαιτούσε όμως πάντα να εξουσιάζεται το σώμα από την ψυχή, γιατί τότε μόνο η
επιδίωξη της ηδονής διέπεται από το πνεύμα της εγκράτειας και δεν αποβαίνει
ολέθρια για το άτομο και την κοινότητα.
Από όσα έως τώρα έχουν εκτεθεί έγινε φανερό ότι ο Σωκράτης διαφοροποιείται
από τους Σοφιστές με τη θέση που προβάλλει, όσον αφορά το ερώτημα για τον
άνθρωπο, και η διαφοροποίησή του αυτή, όπως βάσιμα μπορούμε να υποθέσουμε,
υπήρξε συνειδητή.
Με τη δυϊστική και αυστηρά νοησιαρχική του ανθρωπολογία ο
Σωκράτης επιχείρησε να ενισχύσει το λόγο, ο οποίος, όπως ήδη αναφέρθηκε, είχε
περιέλθει σε κρίση εξαι-τίας των γενικότερων ιστορικών συγκυριών των τελευταίων
δεκαετιών του 5ου αιώνα π.κ.ε. αλλά και εξαιτίας της διδασκαλίας των Σοφιστών,
αφού είχε μεταβληθεί σε όργανο για την ικανοποίηση των ανθρώπινων επιθυμιών και
ιδιαίτερα της επιθυμίας για ισχύ και εξουσία και είχε τεθεί στην υπηρεσία του
εγωκεντρισμού και της αλαζονείας του ατόμου.
Είναι επίσης πιθανό να προβλημάτισε τον Σωκράτη και η
αποδυνάμωση του λόγου στη σύγχρονή του τραγωδία, καθώς ο Ευριπίδης δε δίστασε
να παρουσιάσει επί σκηνής το θρίαμβο του πάθους έναντι της γνώμης. Ο λόγος με
τη βοήθεια της φιλοσοφικής παιδείας έπρεπε να ξαναβρεί την ηθική του ποιότητα,
να αποσπασθεί από τη σφαίρα των ιδιοτελών συμφερόντων, να εκφράσει πάλι κοινά
αιτήματα και να εργασθεί για την επίτευξη της ατομικής και της κοινωνικής
ευδαιμονίας.
Ο λόγος κατά τον Σωκράτη θα ανακτούσε το κύρος του, αν ο
άνθρωπος αντιλαμβανόταν ότι ο λόγος είναι η ουσία του είναι του, ένας λόγος
όμως εξουσιαστικός και οργανωτικός, με αναφορά στην αρετή, στην αλήθεια και στο
θείο, ικανός να επιβάλλει την τάξη και το μέτρο και να εξασφαλίζει τη σωτηρία
του ατόμου και της πόλεως.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου