Κυριακή 18 Αυγούστου 2013

Η βεντάλια έχει ιστορία

Η ιστορία της πρώτης ελληνικής βεντάλιας που αποτελούσε σύμβολο γυναικείας κομψότητας. Μπορεί οι βεντάλιες σήμερα να μη χρησιμοποιούνται με την ίδια συχνότητα, ωστόσο η ιστορία της κρατεί εδώ και πολλά χρόνια με το μικρό πτυχωτό αξεσουάρ να αποτελεί σύμβολο της γυναικείας κομψότητας, αλλά και χρησιμότητας.

Εικάζεται ότι οι πρώτοι που συνέλαβαν την ιδέα της βεντάλιας σαν μέσον για τη δημιουργία δροσερού αέρα, τις ζεστές και υγρές μέρες του καλοκαιριού, ήταν οι Ινδοί, οι Κινέζοι και οι Αιγύπτιοι. Για την αισθητική της εικόνα χρησιμοποίησαν φτερά παγωνιού, πάπυρο, λεπτά υφάσματα και αρωματικά ξύλα.

Στην Ελλάδα εμφανίστηκε περίπου τον 5ο αιώνα π.κ.ε. και δεν ήταν αποδεκτή. Ο Ευριπίδης, μάλιστα, την είχε χαρακτηρίσει ως βαρβαρική συνήθεια. Ωστόσο η βεντάλια έγινε σύμβολο του Έρωτα, του μικρού θεού, γιου της Αφροδίτης.

Σιγά σιγά άρχισε να κατασκευάζεται με φροντίδα και επιμέλεια, γιατί άρχισε να είναι ένα αρεστό αξεσουάρ.

Οι αρχαίες Αθηναίες κρατούσαν βεντάλιες από φτερά παγωνιού που τα έφερναν έμποροι από την Φοινίκη και τα μακρινά λιμάνια, ενώ οι Ρωμαίες πατρικίες τις είχαν σε μεγάλη εκτίμηση. Οι τεχνίτες, στο μεταξύ, τις δούλευαν τεντώνοντας το δέρμα των ζώων ή πουλιών επάνω στα υπέροχα πλαίσια από σπάνια ξύλα και μέταλλα.

Ωστόσο η παραδοσιακή αρχαιοελληνική βεντάλια ονομαζόταν Ριπίς, επειδή χάριζε ριπές τεχνητού αέρα Η ριπίδα ήταν μονόκομματη (δε δίπλωνε) και είχε χερούλι. Το σχήμα της ήταν στρογγυλό ή έμοιαζε με φύλλο φοίνικα και το χρώμα της λευκό, γαλάζιο, πράσινο ή χρυσό.

Η πιο απλή και ταυτόχρονα κομψή έκδοση της ριπίδας θεωρείται ότι είναι αυτή που κρατούν στα χέρια τους οι περίφημες Ταναγραίες κόρες, τα θαυμάσια μικρά πήλινα αγάλματα που κατασκευάζονταν το 500-300 π.κ.ε. στην Τανάγρα της Βοιωτίας για να πουληθούν ως γούρια ή αναθήματα.

Οι Ταναγραίες κόρες φιλοτεχνήθηκαν σύμφωνα με το πρότυπο της ιδανικής γυναικείας ομορφιάς, κομψότητας και αριστοκρατικότητας της εποχής. Ως εκ τούτου από τα πολύτιμα και καλαίσθητα αξεσουάρ τους δε θα μπορούσε να λείπει η ριπίδα, η οποία ήταν φτιαγμένη από λεπτό φύλλο ξύλου.

Τα εξαιρετικά αυτά αγαλματίδια που τόσοι σημαντικοί Ευρωπαίοι ύμνησαν για την ομορφιά τους, δε βρίσκονται στην Ελλάδα, αλλά φιλοξενούνται στα μουσεία του Λούβρου, του Βερολίνου, της Αγίας Πετρούπολης, της Αλεξάνδρειας, καθώς και στο Βρετανικό Μουσείο.


Μεταξύ των Αζτεκων οι βεντάλιες χρησιμοποιήθηκαν για να απεικονίσουν τους εμπόρους στις απεικονίσεις των εμπορίων. Η χρήση των διάφορων τύπων φτερών είχε μια θρησκευτική υποδήλωση. Οι άνθρωποι Paracas της Νότιας Αμερικής (σύγχρονο Περού) έχουν αφήσει τα πολυάριθμα παραδείγματα από βεντάλιες φτερών μεταξύ των μουμιών τους.

Στην Ινδία, ο όρος Hindi για μια βεντάλια είναι «pankha» (ένα παράγωγο «ενός φτερού» ή «του φτερού ενός πουλιού»). Εχουν βρεθεί εικόνες που βλέπουμε ότι οι Έλληνες, οι Ετρούσκοι, και οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν τις βεντάλιες ως ψύξη και ως εθιμοτυπικές συσκευές.

Στην Ελλάδα, οι πρώτες βεντάλιες ήταν από τεντωμένο λινό ύφασμα ενώ στη Ρώμη, βρέθηκαν επιχρυσωμένες και χρωματισμένες ξύλινες βεντάλιες. Οι κυρίες της Ρώμης σε όλη την αυτοκρατορία χρησιμοποίησαν τις κυκλικές βεντάλιες. Οι κινεζικές πηγές συνδέουν την βεντάλια με τους μυθικούς και ιστορικούς χαρακτήρες.

Στην Κίνα, η διπλωμένη βεντάλια ήταν σ τη μόδα κατά τη διάρκεια της δυναστείας Ming μεταξύ των ετών των 1368 και των 1644, και Hangzhou ήταν κέντρο του διπλώματος της παραγωγής βεντάλιας.

Mai Ogi (ή κινέζικα βεντάλια που χορεύει) έχει δέκα ραβδιά και ένα παχύ χαρτί που τοποθετούσαν όλο το οικογενειακού δέντρο. Οι κινεζικοί ζωγράφοι επεξεργάστηκαν πολλά σχέδια διακοσμήσεων βεντάλιας . Ελεφαντόδοντο, κόκκαλο, μαργαριτάρι, σανταλόξυλο ή το κοχύλι, ήταν χαραγμένα και καλυμμένα με το χαρτί ή το ύφασμα.

Στην Κίνα, οι βεντάλιες οθόνης χρησιμοποιήθηκαν σε όλη την κοινωνία. Οι πιό πρόσφατες γνωστές κινεζικές βεντάλιες είναι ένα ζευγάρι από μπαμπού βεντάλιες από το 2ο π.κ.ε. αιώνα. Ο κινεζικός χαρακτήρας για την βεντάλια προέρχεται ετυμολογικά από μια εικόνα των φτερών κάτω από μια στέγη και σημαίνει «να ταράξει τον αέρα».

Στην Κίνα, οι βεντάλιες οθόνης χρησιμοποιήθηκαν σε όλη την κοινωνία. Οι πιό πρόσφατες γνωστές κινεζικές βεντάλιες είναι ένα ζευγάρι από μπαμπού βεντάλιες από το 2ο π.κ.ε. αιώνα. Ο κινεζικός χαρακτήρας για την βεντάλια  προέρχεται ετυμολογικά από μια εικόνα των φτερών κάτω από μια στέγη και σημαίνει «να ταράξει τον αέρα».

Οι βεντάλιες ήταν μέρος της κοινωνικής θέσης για το Κινεζικό λαό. Μια ιδιαίτερα θέση και ένα γένος θα χορηγούσαν έναν συγκεκριμένο τύπο βεντάλιας σε ένα άτομο. Η διπλωμένη βεντάλια εφευρέθηκε στην Ιαπωνία στο 8ο αιώνα και εμφανίζεται στην Κίνα τον 9ο αιώνα.

Το Akomeogi δημιουργήθηκε τον 6ο αιώνα. Αυτές ήταν βεντάλιες που κατέχουν οι αριστοκράτες της περιόδου Heian όταν ντύνονται τυπικά. Έγιναν με τη σύνδεση των λεπτών λωρίδων του hinoki (ή του ιαπωνικού κυπαρισσιού) μαζί με νήμα. Ο αριθμός λουρίδων του ξύλου διέφερε σύμφωνα με την τάξη του προσώπου.

Χρησιμοποιούνται σήμερα από Shinto τους ιερείς στο επίσημο κοστούμι του ιαπωνικού δικαστηρίου (χρησιμοποιούνται και από τον αυτοκράτορα και την αυτοκράτειρα κατά τη διάρκεια του γάμου) και είναι λαμπρά χρωματισμένες με τους μακριούς θυσάνους. Η κινέζικη βεντάλια παρουσιάζεται στο 7ο αιώνα. Η κινεζική μορφή της βεντάλιας χεριών ήταν μια σειρά των φτερών που τοποθετήθηκαν στο τέλος μιας λαβής. Τα τυπωμένα φύλλα στις βεντάλιες και οι χρωματισμένες βεντάλιες γίνονται σε ένα είδος χαρτιού. Το χαρτί ήταν αρχικά χέρι - που έγινε και που επιδείχθηκε το χαρακτηριστικό υδατόσημα.

Δίπλωμα της βεντάλιας το ιαπωνικό «sensu», κινέζικα: «shān zi» συνεχίζει να είναι σημαντικό σαν πολιτιστικό σύμβολο και δημοφιλή αναμνηστικά τουριστών

Η βασίλισσα Elizabeth της Αγγλίας χρησιμοποιούσε και τους δύο τύπους βεντάλιας που διακοσμούνται με το pom poms καθώς επίσης και την παλαιότερη άκαμπτη βεντάλια, που διακοσμείται συνήθως με τα φτερά και τα κοσμήματα. Αυτές οι άκαμπτες βεντάλιες κρέμονταν συχνά από τις φούστες των κυριών. Η Βασίλισσα Ελισάβετ δήλωσε κάποτε με ενθουσιασμό: «Η βεντάλια είναι το μόνο δώρο που μπορεί να γίνει δεκτό από μία βασίλισσα».

Στο 17ο αιώνας που η άκαμπτη βεντάλια που βλέπουμε στα πορτρέτα του προηγούμενου αιώνα είχε πέσει από την εύνοια δεδομένου ότι οι διπλωμένες βεντάλιες κέρδισαν την κυριαρχία στην Ευρώπη. Οι βεντάλιες άρχισαν να επιδεικνύουν τα καλά χρωματισμένα φύλλα, συχνά με ένα θρησκευτικό ή κλασσικό θέμα. Η αντίστροφη πλευρά αυτής της βεντάλιας άρχισε επίσης να επιδεικνύει τα επιμελημένα σχέδια λουλουδιών. Τα ραβδιά είναι συχνά από ελεφαντόδοντο ή ταρταρούγα, που ενθέτεται μερικές φορές με τη χρυσή ή ασημένια εργασία πικαρισμάτων.

Στο 18ο αιώνα, οι βεντάλιες έφθασαν σε έναν υψηλό βαθμό της καλλιτεχνίας και γίνονταν σε όλη την Ευρώπη συχνά από τους ειδικευμένους βιοτέχνες, είτε στα φύλλα είτε τα ραβδιά. Οι διπλωμένες βεντάλιες από δαντέλλα, μετάξι, ή περγαμηνή ήταν διακοσμημένες και χρωματισμένες από τους καλλιτέχνες.

Θαυμαστές βεντάλιες εισήχθησαν επίσης από την Κίνα από τις επιχειρήσεις της ανατολικής Ινδίας εκείνη την περίοδο.

Στο 19ο αιώνα στη δύση, έχει ειπωθεί ότι στα δικαστήρια της Αγγλίας, της Ισπανίας και αλλού οι βεντάλιες χρησιμοποιήθηκαν λίγο πολύ σε έναν μυστικό, ο κώδικας των μηνυμάτων. Αυτές οι γλώσσες της βεντάλιας ήταν ένας τρόπος να αντιμετωπιστεί ο περιορισμός της κοινωνικής εθιμοτυπίας.

Δεν υπάρχουν σχόλια: